اگر شما هم شنیده‌اید که جینسینگ باعث افزایش انرژی و قدرت باروری می‌شود، باید بدانید که این گیاه در دوران بارداری می‌تواند خطرناک باشد. هر چند جینسینگ در شرایط عادی فوایدی مانند کاهش خستگی، بهبود تمرکز و تقویت سیستم ایمنی دارد؛ اما در دوران بارداری مصرف آن به دلیل ترکیبات فعال خاص، ناایمن است.
جینسینگ چیست؟ جینسینگ گیاهی دارویی است که به شکل‌های مختلفی مانند پودر، قرص و چای مصرف می‌شود. از این گیاه برای مدیریت استرس، تقویت سیستم ایمنی، کاهش خستگی، درمان عفونت‌های تنفسی و حتی کنترل دیابت استفاده می‌شود.
اما دوران بارداری شرایط متفاوتی دارد و هر ماده‌ای هر چند گیاهی و طبیعی ممکن است بر جنین و سلامت مادر تاثیر بگذارد.
ماهیت و شیوع سرد مزاجی در زنان
به دلیل حساسیت بالای دوران بارداری، آگاهی از ایمنی مصرف مکمل بارداری و گیاهان دارویی اهمیت ویژه‌ای دارد. مطالعات علمی نشان داده‌اند که جینسینگ (چه نوع آسیایی و چه آمریکایی) در دوران بارداری احتمالا ناایمن است و استفاده از آن توصیه نمی‌شود.
در مطالعات انجام شده ترکیبات فعال جینسینگ با نام جینسنوزیدها (Ginsenosides) به‌ویژه Rb1 در مطالعات حیوانی با نقایص هنگام تولد و رشد غیرطبیعی جنین مرتبط دانسته شده‌اند.
اگرچه شواهد مستقیم انسانی محدود هستند؛ اما به دلیل خطرات بالقوه، کارشناسان توصیه می‌کنند که زنان باردار از مصرف هر نوع جینسینگ پرهیز کنند.
بنابراین برخلاف باور عمومی، هیچ مدرک علمی قابل اطمینانی درباره فواید جینسینگ برای زنان باردار وجود ندارد، در حالی که شواهد زیادی از عوارض و خطرات احتمالی آن گزارش شده است.
نظر پزشکان درباره مصرف جینسینگ در بارداری
با آنکه مطالعات انسانی کافی برای اثبات بی‌خطری جینسینگ وجود ندارد اما پزشکان و مراجع معتبر پزشکی بین‌المللی توصیه می‌کنند زنان باردار از مصرف قرص جینسینگ خودداری کنند.
دلیل اصلی این هشدارها، اثرات احتمالی جینسینگ بر هورمون‌ها، قند خون و رشد جنین است. به‌ویژه اگر مادر از داروهای دیابت استفاده می‌کند، جینسینگ ممکن است باعث افت خطرناک قند خون شود.
مضرات جینسینگ در بارداری
خطرات قرص جینسینگ در بارداری برای جنین و مادر به صورت زیر است.
۱. خطرات برای جنین
چندین مطالعه آزمایشگاهی و بر روی جنین موش نشان داده‌اند که جینسنوزید Rb1 (یک ماده شیمیایی فعال در جینسینگ) می‌تواند اثرات تراتوژنیک (نقص‌زایی) بر جنین‌ها داشته باشد، به ویژه در سه ماهه اول که اندام‌ها در حال تشکیل هستند.
همچنین این مطالعات تاثیر بر رشد اسکلتی و سایر ناهنجاری‌ها را در مواجهه با غلظت‌های بالا از این ماده در محیط کشت نشان داده‌اند. به بیان ساده مصرف زیاد جینسینگ ممکن است باعث تولد نوزادانی با قد کوتاه‌تر و توده عضلانی کمتر شود.
عمده این شواهد در مدل‌های حیوانی و محیط کشت سلولی تایید شده است؛ اما نتایج را نمی‌توان به سادگی به مصرف معمول در انسان تعمیم داد. با این حال، به دلیل فقدان شواهد قوی و جامع در مورد ایمنی جینسینگ در دوران بارداری به ویژه در سه ماهه اول و یافته‌های حیوانی مبنی بر نقائص جنینی، اکیدا توصیه می‌شود که زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند از مصرف جینسینگ، به خصوص در دوزهای بالا، اجتناب کرده یا حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کنند.
۲. عوارض جانبی برای مادر
برخی زنان باردار که جینسینگ مصرف کرده‌اند، عوارض زیر را گزارش داده‌اند:
سردرد
اسهال
خونریزی واژینال
عدم تعادل هورمونی
۳. تداخلات و اثرات داخلی بدن
خواص ضدانعقادی:
جینسینگ دارای خاصیت ضدانعقادی (رقیق‌کنندگی خون) است و به دلیل تداخل احتمالی با داروهای رقیق‌کننده خون و داروهای قند خون، مصرف آن با احتیاط بسیار جدی توصیه می‌شود. به خصوص، خاصیت ضدانعقادی جینسینگ می‌تواند در زمان سزارین یا زایمان طبیعی، خطر خونریزی بیش از حد را افزایش دهد. به همین دلایل پزشکی، مصرف جینسینگ در اواخر بارداری و نزدیک زایمان توصیه نمی‌شود.
افزایش گرمای بدن:
در طب سنتی شرقی، جینسینگ کره‌ای به عنوان یک ماده دارای خاصیت گرم‌کننده طبقه‌بندی می‌شود، در حالی که جینسینگ آمریکایی دارای خاصیت خنک‌کننده است. شواهد علمی جدید برای اثبات اینکه مصرف جینسینگ به طور کلی باعث افزایش مضر و خطرناک حرارت داخلی بدن می‌شود که برای جنین آسیب‌رسان باشد، اندک و متناقض است. با این حال، گزارش‌هایی مبنی بر افزایش حرارت داخلی به عنوان یک عارضه جانبی به خصوص در دوزهای بالا وجود دارد.
کاهش قند خون:
جینسینگ سطح قند خون را پایین می‌آورد. این اثر برای افراد دیابتی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ اما در افراد باردار یا افراد غیردیابتی، می‌تواند موجب افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) شود. علائم افت شدید قند خون شامل سرگیجه، تهوع و ضعف هستند.
خشکی دهان:
برخی زنان دچار خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق شده‌اند. زیرا جینسینگ آنزیم‌های خاصی را در بدن آزاد می‌کند که بر عملکرد غدد بزاقی تاثیر می‌گذارد.
تاثیر شبه استروژنی:
برخی انواع جینسینگ به ویژه جینسینگ آمریکایی خاصیت شبه استروژنی دارند و می‌توانند در افرادی با بیماری‌های وابسته به هورمون (مانند سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، آندومتریوز یا فیبروم‌های رحمی) مشکل‌ساز شوند.
۴. اثرات روانی و عصبی
بی‌خوابی:
یکی از شایع‌ترین عوارض مصرف جینسینگ در بارداری است. جینسینگ می‌تواند اثر محرک بر سیستم عصبی مرکزی داشته باشد. این تحریک می‌تواند منجر به بی‌خوابی یا اختلال در الگوی خواب شود. از طرفی اختلال در خواب می‌تواند مستقیما به خستگی شدید و ضعف در طول روز منجر شود که در دوران بارداری این شرایط تشدید می‌شود.
نوسانات خلقی و خستگی:
نوسانات خلقی و خستگی ناشی از مصرف جینسینگ در دوزهای بالا یا طولانی مدت، یک عارضه جانبی عمومی است که در افراد عادی مشاهده می‌شود و می‌تواند در زنان باردار نیز رخ دهد.
از آنجا که زنان باردار به طور طبیعی مستعد نوسانات هورمونی و خستگی هستند، اگر ماده‌ای مانند جینسینگ را مصرف کنند که دارای اثر محرک و بالقوه تغییر دهنده خلق و خو است، احتمال تجربه این عوارض افزایش می‌یابد.
تاثیر جینسینگ بر تهوع و خستگی بارداری
برخی مادران باردار ممکن است به امید کاهش خستگی یا تهوع از جینسینگ استفاده کنند؛ اما تحقیقات نشان داده است که این گیاه می‌تواند باعث سردرد و مشکلات گوارشی شود که ممکن است وضعیت تهوع صبحگاهی را تشدید کند.
همان‌طور که اشاره شد جینسینگ با تاثیر بر قند خون و هورمون‌ها می‌تواند باعث سرگیجه و ضعف شود. این عوارض نشان می‌دهند که جینسینگ نه تنها برای تهوع بارداری و خستگی مفید نیست، بلکه پتانسیل ایجاد یا بدتر کردن آن‌ها را دارد.
تاثیر جینسینگ بر جنین و بارداری
مصرف جینسینگ ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد:
افزایش خطر سقط جنین
تغییر در فشار خون مادر
تحریک و اختلال در تعادل هورمونی
تشدید تهوع بارداری به دلیل اثرات گوارشی و افت قند خون
دوز مجاز و ایمنی در ماه‌های مختلف بارداری
هیچ دوز ایمن و استانداردی برای مصرف جینسینگ در دوران بارداری تعریف نشده است. در حال حاضر، توصیه عمومی پزشکان این است که زنان در تمام طول بارداری (سه ماهه اول تا سوم) از مصرف جینسینگ به هر شکلی حتی در ترکیب مکمل های بارداری پرهیز کنند. این توصیه به دلیل مجموعه‌ای از عوامل خطرناک به صورت زیر است:
در سه ماهه اول خطر سقط جنین یا نقص عضو.
سه ماهه سوم و نزدیک زایمان: افزایش خطر خونریزی شدید به دلیل خاصیت ضدانعقادی (رقیق‌کنندگی خون) جینسینگ.
تمام دوران بارداری: فقدان کامل اطلاعات ایمنی در انسان و پتانسیل تاثیر بر هورمون‌ها و قند خون.
مصرف جینسینگ در شیردهی
زنان شیرده نیز باید از مصرف قرص جینسینگ خودداری نمایند، چون ایمنی آن در شیردهی ثابت نشده است. به دلیل اینکه اجزای فعال جینسینگ ممکن است به شیر مادر منتقل شوند و اثرات بالقوه هورمونی یا محرک بر روی نوزاد داشته باشند، احتیاط حکم می‌کند که از مصرف آن خودداری شود.
جینسینگ برای چاقی اگر با ویتامین‌ها و مواد دیگر ترکیب شود موثر است؛ اما برای رفع ضعف و لاغری در شیردهی باید با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
جایگزین‌های ایمن برای افزایش انرژی در بارداری
به‌جای قرص جینسینگ، گزینه‌های ایمن‌تر شامل موارد زیر هستند:
خواب منظم
نوشیدن آب کافی
استراحت کافی و فعالیت سبک روزانه مانند پیاده‌روی
تغذیه مناسب (میوه‌های تازه، سبزیجات و غلات کامل)
مصرف مکمل‌های تجویز شده توسط پزشک (قرص آهن، قرص فولیک اسید، ویتامین B12)
سخن پایانی
قرص جینسینگ در دوران بارداری و شیردهی، ایمن نیست. ترکیبات فعال آن ممکن است بر رشد جنین، تعادل هورمونی، سطح قند خون و سلامت عمومی مادر تاثیر منفی بگذارد.
بنابراین توصیه می‌شود زنان باردار از مصرف هر نوع جینسینگ (قرص، پودر یا دمنوش) خودداری کنند و پیش از استفاده از هر مکمل گیاهی، با متخصص زنان یا ماما مشورت نمایند. ب.
