سرطان رحم چیست؟ هر آنچه که باید در مورد سرطان رحم بدانید

یا می‌دانید در ایران سالانه 1000 زن به سرطان رحم مبتلا می‌شوند؟ نخستین علائم هشدار دهنده سرطان رحم را می‌شناسید؟ با ما همراه باشید.

سرطان رحم انواع مختلفی دارد و یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان بانوان به حساب می‌آید. خونریزی بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی از مهم‌ترین علائم سرطان رحم است. سرطان رحم زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از سلول‌های طبیعی رحم، رشد غیر طبیعی پیدا می‌کنند. در این مقاله همه چیز در مورد سرطان رحم را برای شما شرح خواهیم داد.

سرطان رحم چیست؟

رحم، بخشی از بدن زنان است که برای رشد جنین و نگهداری از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. زنان برای باروری به این اندام حتما نیاز دارند. سرطان رحم زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های طبیعی رحم به سلول‌های غیر طبیعی تبدیل شده و رشد غیر طبیعی پیدا می‌کنند. در هر سن و سالی ممکن است بانوان با سرطان رحم مواجه شوند اما تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به سرطان رحم، در زنان یائسه بیش از سایرین است. رحم دارای دو لایه است: لایه نازک داخلی و لایه ضخیم بیرونی. سرطان رحم بیشتر در سلول‌های لایه نازک داخلی رخ می‌دهد.

انواع سرطان رحم

سرطان رحم دو نوع عمده دارد:

• یکی از شایع‌ترین سرطان‌های رحم که در پوشش داخلی رحم رخ می‌دهد، سرطان آندومتر است. این سرطان به طور مستقیم بر سیستم تولید مثل تاثیر منفی بر جای می‌گذارد.
• سارکوم رحم دیگر نوع سرطان رحم است که می‌توان آن را نادر به شمار آورد. این سرطان دیواره عضلانی رحم را درگیر می‌کند.

آیا سرطان آندومتر همان سرطان رحم است؟

سرطان رحم می‌تواند به سرطان آندومتر یا سارکوم رحم اشاره داشته باشد. اما اغلب مردم سرطان آندومتر و سرطان آندومتر را یکی در نظر می‌گیرند. علت این است که سرطان آندومتر حدود 95 درصد از کل موارد سرطان رحم را تشکیل می‌دهد اما سارکوم رحم همان‌طور که اشاره کردیم بسیار نادر است.

علائم سرطان رحم و تخمدان

علائم سرطان رحم می‌تواند شبیه به بسیاری از بیماری‌ها باشد؛ به ویژه بیماری‌هایی که بر اندام تولید مثل تاثیر می‌گذارند. اگر دچار درد غیرعادی یا خونریزی نامنظم از ناحیه واژینال شدید، حتما باید به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید. علائم سرطان آندومتر یا سارکوم رحم عبارتند از:

• خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
• خونریزی واژینال بعد از یائسگی (حتی به مقدار اندک)
• درد زیر شکم یا گرفتگی در لگن
• ترشحات سفید یا شفاف از واژن در دوران یائسگی
• خونریزی‌های شدید و طولانی مدت بعد از 40 سالگی

علائم سرطان رحم در زنان یائسه

خونریزی در دوران یائسگی مهم‌ترین نشانه ابتلا به سرطان رحم در زنان یائسه است که در این صورت باید به فوق تخصص انکولوژی زنان مراجعه شود. سرطان رحم اگر در مرحله‌ای که در دیگر اندام‌ها نیز گسترش یافته است، تشخیص داده شود، ریسک زنده ماندن به 16 تا 45 درصد می‌رسد. اما سرطان رحم اگر در مرحله اولیه تشخیص داده شود، بیش از 95 درصد شانس زنده ماندن افزایش می‌یابد.

علائم سرطان دهانه رحم

دهانه رحم قسمت پایینی رحم است که در آن رحم به واژن می‌رسد. به سرطان دهانه رحم، سرطان سرویکس (Cervical) می‌گویند. علائم سرطان دهانه رحم عبارتند از:

• خونریزی در زمانی بین دوره‌های پریود
• خونریزی واژینال بعد از رابطه جنسی
• خونریزی از واژن بعد از یائسگی

این نوع سرطان در مراحل اولیه می‌تواند هیچ نوع علامتی نداشته باشد.

علت سرطان رحم چیست؟

محققان و پزشکان علت دقیق سرطان رحم را نمی‌دانند. عاملی وجود دارد که باعث تغییر در سلول‌های رحم شده و رشد طبیعی آنها را با اختلال مواجه می‎‌سازد. در این حالت سلول‌های سرطانی موجود در رحم به طور غیر قابل کنترل تکثیر می‌شوند و ممکن است توده‌ای به نام تومور را تشکیل دهند.

عواملی که ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهند

چندین عامل وجود دارند که ریسک ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهند. بسیاری از این عوامل به عدم تعادل بین استروژن و پروژسترون مربوط می‌شوند. این عوامل خطر عبارتند از چاقی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، سندرم لینچ و مصرف استروژن (بدون مصرف پروژسترون)

همچنین عوامل زیر ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهند:

• سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان رحم افزایش می‌یابد. بیشتر سرطان‌های رحم بعد از 50 سالگی رخ می‌دهند.
• رژیم غذایی سرشار از چربی‌های ناسالم: رژیم غذایی پرچرب می‌تواند خطر ابتلا به چندین نوع سرطان را افزایش دهد؛ از جمله سرطان رحم. همچنین غذاهای چرب به دلیل کالری بالا می‌توانند باعث چاقی و بیماری‌های مزمن شوند.
• سابقه خانوادگی: برخی از افراد اختلالات ژنتیکی را به ارث می‌برند و خطر سرطان افزایش می‌یابد. در افراد مبتلا به سندرم لینچ یا سرطان کولورکتال غیر پولیپ ارثی، ریسک ابتلا به سرطان آندومتر افزایش پیدا می‌کند.

همچنین دیابت، اضافه وزن و بیماری‌های تخمدان نیز می‌توانند خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهند. افرادی که تومورهای تخمدان دارند، سطح استروژن بالا و سطح پروژسترون پایینی را تجربه می‌کنند. این تغییرات هورمونی می‌تواند خطر سرطان رحم را افزایش دهد.

ارتباط قاعدگی و خطر سرطان رحم

• اولین قاعدگی: اگر فردی قبل از 12 سالگی اولین قاعدگی خود را تجربه کرده باشد، خطر ابتلا به سرطان رحم در وی افزایش می‌یابد. به این دلیل که بدن به مدت طولانی‌تری در معرض استروژن قرار می‌گیرد.
• یائسگی دیر هنگام: در خانم‌هایی که یائسگی بعد از 50 سالگی رخ می‌دهد نیز خطر سرطان رحم افزایش می‌یابد زیرا رحم مدت زمان بیشتری در معرض استروژن قرار می‌گیرد.
• دوره‌ طولانی قاعدگی: تعداد سال‌های که فرد دوران عادت ماهیانه را تجربه می‌کند، ممکن است مهم‌تر از سن در شروع یا پایان دوره قاعدگی باشد.
• باردار نشدن: بانوانی که هرگز بارداری را تجربه نکرده‌اند، ریسک بیشتری برای ابتلا به سرطان رحم دارند.

تاثیر درمان برخی بیماری‌ها روی سرطان رحم

• پرتودرمانی لگن: پرتودرمانی لگن برای درمان سایر سرطان‌ها می‌تواند به DNA سلول آسیب رسانده و خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد.
• درمان جایگزینی استروژن: برخی از افراد برای کمک به بهبود علائم یائسگی، استروژن درمانی انجام می‌دهند. دریافت ERT بدون پروژسترون افراد را در معرض خطر سرطان رحم قرار می‌دهد.
• استفاده از تاموکسیفن: معمولا از این دارو برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شود. این دارو مانند استروژن در رحم عمل کرده و خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهد.

عوارض سرطان آندومتر چیست؟

سرطان آندومتر ممکن است به مرگ منتهی شود اما اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، چنین اتفاقی نمی‌افتد. سایر عوارض سرطان آندومتر عبارتند از:

• کم‌خونی
• متاستاز یا گسترش سرطان به دیگر قسمت‌های بدن
• پاسخ ندادن بدن به درمان‌های معمول

طول عمر بیماران سرطان رحم

به طور کلی می‌توان گفت که طول عمر بیماران سرطان رحم به طور دقیق بستگی به مرحله‌ای از سرطان دارد که در آن بیماری تشخیص داده شده و درمان آغاز می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که 70% از بانوان مبتلا به سرطان رحم تا 5 سال بعد شانس زنده ماندن دارند. اما اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شده باشد، درصد بانوانی که تا 5 سال آینده شانس زنده ماندن دارند، به 90% می‌رسد. چنانچه تشخیص سرطان رحم به موقع نباشد، 49% بیماران تا 5 سال آینده زنده نخواهند بود.

سرطان رحم خطرناک است؟

سرطان رحم زمانی خطرناک و کشنده است که تشخیص داده نشود و در بدن گسترش یابد. زمانی که متاستاز اتفاق بیفتد و سرطان رحم به دیگر اندام‌ها نیز آسیب برساند، شانس زنده ماندن 17% کاهش می‎‌یابد. تشخیص زود هنگام و درمان به‌موقع می‌تواند سبب شود تا خطر سرطان رحم به مراتب کمتر شود و فرد بتواند مدت زمان بیشتری به زندگی خود ادامه دهد.

درمان سرطان رحم

اکثر افراد مبتلا به سرطان آندومتر نیاز به جراحی دارند. نوع درمان سرطان رحم از فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد زیرا شرایط فرد از لحاظ سلامتی و مرحله‌ای که سرطان در آن قرار دارد، بسیار تعیین کننده است. درمان‌های رایج برای سرطان رحم عبارتند از:

• شیمی درمانی که در آن از داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
• پرتودرمانی که در آن از اشعه برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
• هورمون درمانی که در آن از هورمون استفاده می‌شود یا هورمون‌ها مسدود می‌شوند.
• ایمونوتراپی که به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا با عامل سرطان مبارزه نماید.
• درمان هدفمند که در آن از داروهای خاص برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند تا از تکثیر آنها ممانعت به عمل آید.

سرطان رحم بدخیم

کارسینوم اندومتر یا سرطان رحم بدخیم شایع‌ترین سرطان مربوط به اندام تناسلی زنان به شمار می‌آید. بعد از سرطان سینه، ریه و کولورکتال، چهارمین سرطان شایع در زنان را می‌توان سرطان اندومتر دانست. این سرطان در میان علل مرگ ناشی از بدخیمی هشتمین رتبه را دارد.

مراحل سرطان رحم

وقتی آزمایش‌های لازم برای تشخیص سرطان رحم انجام می‌گیرد، نوع این سرطان مشخص می‌شود:

• سرطان آندومتر نوع 1: حالت تهاجمی کمتری دارد و معمولا به سرعت در دیگر نقاط بدن گسترش نمی‌یابد.
• سرطان آندومتر نوع 2: تهاجمی‌تر است و به احتمال زیاد به خارج از رحم گسترش می‌یابد. نیاز به درمان قوی‌تری برای این نوع سرطان وجود دارد.

مراحل سرطان رحم عبارتند از:

• مرحله اول یا استیج 1: سرطان فقط در رحم قرار دارد و هنوز گسترش نیافته است.
• مرحله دوم: سرطان تا دهانه رحم گسترش یافته است.
• مرحله سوم: در این مرحله سرطان تا واژن، تخمدان‌ها یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
• مرحله چهارم: سرطان رحم، مثانه یا سایر اندام‌های اطراف رحم را درگیر کرده است.

در برخی موارد ممکن است پزشک تا عمل جراحی انجام ندهد، نتواند تشخیص دهد که سرطان رحم در چه مرحله‌ای قرار دارد.

عوارض جراحی رحم به دلیل سرطان رحم

عوارض جانبی جراحی سرطان رحم عبارتند از:

• ناباروری یا عدم توانایی برای باردار شدن
• یائسگی و در پی آن علائم مربوط به آن مثل: تعریق و گرگرفتگی یا خشکی واژن.

پیشگیری از سرطان رحم

در بیشتر موارد شما نمی‌توانید مانع از سرطان رحم شوید زیرا همان‌طور که گفتیم علت سرطان رحم به طور دقیق مشخص نیست. با این وجود اقدامات زیر پیشنهاد می‌شوند:

• مدیریت دیابت و جلوگیری از بروز آن
• حفظ وزن سالم و پیشگیری از اضافه وزن
• مشورت با پزشک در مورد استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی مبتنی بر پروژسترون یا ترکیبی استروژن و پروژسترون. این داروها تاحدودی می‌توانند در برابر سرطان رحم اثر محافظتی داشته باشند.

روش‌های تشخیص سرطان رحم

یک یا بیش از یک مورد از موارد زیر ممکن است انجام گیرد تا ابتلا به سرطان رحم تشخیص داده شود:

آزمایش خون برای سرطان رحم

CA-125 که یک نوع پروتئین است باید تست شود. مقادیر معینی از این ماده می‌تواند دلالت بر سرطان رحم داشته باشد.

آزمایش‌های تصویر برداری

• سی تی اسکن که به آن تصاویر دقیق از داخل بدن تهیه می‌شود.
• ام آر آی: از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند برای ایجاد تصاویر استفاده می‌شود.
• سونوگرافی ترانس واژینال: یک دستگاه وارد واژن می‌شود تا از رحم عکس بگیرد.

همچنین ممکن است تست‌های زیر لازم باشد:

• بیوپسی آندومتر: یک لوله نازک و انعطاف پذیر از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود تا نمونه برداری صورت گیرد.
• هیستروسکوپی: یک لوله نازک بلند از طریق واژن و دهانه رحم وارد می‌شود تا با نور و دوربین تصاویر دقیقی از داخل رحم ارائه دهد.
• اتساع و کورتاژ: یک روش پیچیده‌تر برای برداشتن بافت رحم است که در اتاق عمل انجام می‌گیرد.

اگر از طریق اتساع و کورتاژ یا بیوپسی نمونه‌برداری انجام پذیرد، نمونه باید به آزمایشگاه فرستاده شود تا پاتوبیولوژیست احتمال سرطان رحم را بررسی نماید.

همچنین سبک زندگی سالم را برای پیشگیری از سرطان رحم و دیگر انواع سرطان فراموش نکنید.