استرپتوکوک پنومونیه نام یک باکتری است که می‌تواند گروه مختلفی از بیماری‌ها را ایجاد کند. این باکتری در مکان‌های مختلفی وجود دارد و افراد زیادی را آلوده می‌کند به همین دلیل در افرادی مانند بیماران مبتلا به ایدز که در معرض ایجاد عوارض و بیماری شدید هستند، اهمیت زیادی دارد. 

در مطلب واکسن پنومونی چیست با واکسن این باکتری آشنا شدیم در این مطلب می‌خواهیم ببینیم بیماری‌های پنوموکی چیست و چه عوارضی دارند.

بیماری‌های پنوموکی چیست؟

پیش از بررسی عوارض ابتدا بهتر است ببینیم بیماری‌های پنوموکی چیست. بیماری‌های پنوموکوکی به طیفی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که قسمت‌های مختلف بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و در اثر عفونت با باکتری استرپتوکوک پنومونیه که معمولاً به‌عنوان پنوموکوک شناخته می‌شود، ایجاد می‌شوند.

بیماری‌های پنوموکوکی از عفونت‌های خفیف مانند عفونت گوش گرفته تا ذات‌الریه و عفونت‌های تهدیدکننده حیات مانند عفونت منتشر جریان خون و عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی مانند مننژیت را شامل می‌شود. ایمن‌سازی با واکسن پنومونی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را به‌ویژه در کودکان خردسال به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد.

انواع بیماری‌های پنوموکوکی چیست؟

استرپتوکوک پنومونیه بسته به اینکه کدام قسمت از بدن را آلوده کند، می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از بیماری‌ها شود. این بیماری‌ها می‌توانند شامل موارد زیر شوند:

• سینوزیت - عفونت سینوس‌ها (سینوس‌ها حفره‌های پر از هوا در استخوان‌های صورت هستند). علائم شامل درد صورت، انسداد بینی، مخاط زرد مایل‌به‌سبز بینی و سردرد است.
• اوتیت مدیا - عفونت گوش میانی. علائم شامل گوش درد، کاهش شنوایی، درجه تب بالا، حالت تهوع و استفراغ است.
• باکتریمی – باکتری‌ها در خون منتشر می‌شوند. علائم شامل تب، سردرد و درد عضلانی است. این بیماری یک وضعیت بسیار جدی است.
• آرتریت سپتیک - عفونت مفصل. علائم شامل درد مفاصل، تورم و کاهش تحرک مفصل است.
• استئومیلیت - عفونت استخوان. علائم شامل درد استخوان، کاهش تحرک قسمت آسیب‌دیده و تب است.
• پنومونی - عفونت ریه. علائم شامل تب، سرفه، درد قفسه سینه و مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس است.
• مننژیت - التهاب غشایی (مننژ) که مغز و نخاع را در بر می‌گیرد. علائم ممکن است شامل تب بالا، سردرد، سفتی گردن، حالت تهوع و استفراغ و گاهی اوقات کما باشد. مننژیت پنوموکوکی بسیار جدی است و میزان مرگ‌ومیر بالایی دارد.

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر بیماری‌های پنوموکوکی اولین عامل مرگ میر کودکان زیر 5 سال در دنیا هستند که خوشبختانه می‌توان با استفاده از واکسن مناسب از ایجاد آن‌ها جلوگیری کرد.

چرا پنومونی ایجاد می‌شود؟

پنومونی یکی از بیماری‌های اصلی از بیماری‌های پنوموکوکی است. میکروب‌ها از راه تنفس ذرات آلوده به باکتری‌ها، ویروس‌ها و یا حتی قارچ‌ها وارد ریه‌ها می‌شوند و ایجاد بیماری می‌کنند. این ذرات از راه سرفه یا عطسه بیماران وارد هوا می‌شوند. بعضی از میکروب‌ها هم به‌صورت طبیعی در داخل دهان، بینی و حلق وجود دارند که البته بدن در مقابل این میکروب‌ها، سیستم دفاعی فعالی دارد و در مقابل بروز بیماری توسط آن‌ها مقاومت می‌کند.

اما در شرایط بیماری و مواردی که بدن در اثر ابتلا به بیماری دیگر ضعیف شده است، (سایر بیماری‌های عمومی و حتی بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی) , میکروب‌ها پس از ورود به ریه، در آنجا مستقر شده و تعدادشان اضافه می‌شود. به‌این‌ترتیب در قسمت درگیر، مایع و چرک جمع شده و علایم بیماری ظاهر می‌شود.

علایم پنومونی چیست؟

 اکثر افراد مبتلا به پنومونی در ابتدا علایم ساده سرماخوردگی مانند سرفه، گلودرد و عطسه را نشان داده که با واکنش بدن همراه است. گاهی در کودکان این علایم به‌صورت بی‌اشتهایی و تب است که حتماً باید به پزشک مراجعه کرد.

با پیشرفت بیماری، معمولاً بیمار علایم تب و لرز، تب‌های بالا در حد ۳۹ درجه سانتی‌گراد، تنگی نفس و سرفه‌های ابتدا خشک و سپس خلطی را نشان می‌دهد و ممکن است در زمان تنفس، دچار درد عميق در قفسه سینه شود. در این زمان مراجعه به پزشک الزامی است و باتوجه‌به سن بیمار و شرایط بیماری، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود داشته باشد.

آیا بیماری‌های پنوموکوکی کشنده‌اند؟

بعد از اینکه دیدیم بیماری‌های پنوموکوکی چیست بهتر است با سایر ویژگی‌های این بیماری‌ها آشنا شویم. بیماری‌های پنوموکوکی یکی از علل اصلی بیماری‌های جدی و مرگ‌ومیر در میان کودکان استرالیایی زیر دو سال و افراد بالای 85 سال است. این نرخ‌ها در میان کودکان بومی و جزیره‌نشین تنگه تورس، به‌ویژه در مرکز استرالیا، بالاترین میزان است. بیماری پنوموکوکی نیز یکی از علل مهم پنومونی در بزرگسالان 65 سال یا بیشتر است. افراد مسن به‌ویژه در معرض خطر مرگ ناشی از این بیماری هستند. تخمین زده می‌شود که این باکتری هرسال حدود یک میلیون نفر را در سراسر جهان می‌کشد. درحالی‌که بیماری‌های پنوموکوکی می‌تواند در هر زمانی رخ دهد، به نظر می‌رسد عفونت‌ها در زمستان و بهار شایع‌تر هستند. کودکان خردسال، افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف از جمله مستعدترین افراد هستند.

عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های پنوموکوکی چیست؟

گروه‌های خاصی در معرض افزایش خطر عفونت هستند، از جمله:

• کودکان زیر دو سال
• کودکان زیر پنج سال با شرایط پزشکی زمینه‌ای که آن‌ها را مستعد ابتلا به بیماری تهاجمی پنوموکوکی می‌کند
• کودکان بومی و جزیره‌نشین
• افراد بالای 65 سال
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری ریوی، سرطان یا بیماری کلیوی
• افرادی که عملکرد طحالشان مختل است یا طحال آن‌ها برداشته شده است
• افرادی که سیگار می‌کشند

راه‌های انتشار بیماری‌های پنوموکوکی چیست؟

ممکن است این سؤال برایتان ایجاد شود که راه‌های انتشار بیماری‌های پنوموکوکی چیست. بسیاری از افراد دارای باکتری استرپتوکوک پنومونیه در بینی و گلوی خود هستند. این باکتری از طریق قطرات بزاق یا مخاط به فرد دیگری منتقل می‌شود، مانند زمانی که یک «حامل» عطسه می‌کند، سرفه می‌کند، اسباب‌بازی‌های خود را به اشتراک می‌گذارد یا کسی را می‌بوسد.

در بیشتر مواقع، این امر باعث هیچ بیماری نمی‌شود. بااین‌حال، افراد آسیب‌پذیر ممکن است به بیماری‌های پنوموکوکی مبتلا شوند. سیستم ایمنی در این افراد نمی‌تواند باکتری‌ها را تحت کنترل نگه دارد، سپس باکتری‌های خارج از کنترل تکثیر می‌شوند و به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کنند.

راه‌های تشخیص و درمان بیماری‌های پنوموکوکی چیست؟

از آنجایی که انواع دیگر باکتری‌ها می‌توانند عفونت‌های مشابهی ایجاد کنند، آزمایش مخصوص برای  تشخیص وجود استرپتوکوک پنومونیه بسیار مهم است.

بسته به علائم، بیماری‌های پنوموکوکی با استفاده از تعدادی آزمایش تشخیص داده می‌شوند، از جمله:

• معاینه بالینی
• تصویر اشعه ایکس قفسه سینه
• آزمایش خلط
• آزمایش خون
• آزمایش ادرار
• آزمایش مایع مغزی نخاعی (CSF) با پونکسیون کمری

گزینه‌های درمانی بیماری‌های پنوموکوکی عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین
• داروی مسکن
• مایعات فراوان
• استراحت
• بستری شدن در بیمارستان در موارد شدید - به‌عنوان‌مثال، مننژیت.

در حال حاضر 90 گونه شناخته شده مختلف از استرپتوکوک پنومونیه وجود دارد و هیچ واکسنی نمی‌تواند در برابر همه آن‌ها محافظت کند. بااین‌حال، دو واکسن برای کمک به جلوگیری از عفونت با رایج‌ترین سویه‌ها در دسترس است.

منبع

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/pneumococcal-disease