بیماری پارکینسون چیست؟ نشانه‌ها، علائم و درمان آن

بیماری پارکینسون نوعی اختلال پیشرونده سیستم عصبی است که بر روی حرکت تأثیر می گذارد.  علائم به تدریج شروع می شود و گاهی اوقات تنها با یک لرزش کوچک در یک دست، که فرد به سختی متوجه آن می شود، آغاز می شود. علاوه بر لرزش ها که بسیار رایج هستند، این اختلال معمولاً باعث خشکی یا کند شدن حرکت نیز می شود.

در مراحل اولیه بیماری پارکینسون ممکن است حالت چهره به میزان کم بیانگر این بیماری باشد.  ممکن است دست ها هنگام راه رفتن تکان نخورند.  ممکن است حرف زدن فرد  آرام یا مبهم شود.  علائم بیماری پارکینسون با پیشرفت بیماری و با گذشت زمان بدتر می شود.

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون برای هر کسی می تواند متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف و غیر قابل توجه باشد. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع می شود و معمولاً حتی بعد از ایجاد علائم در هر دو طرف، در سمت اول شدیدتر خواهد بود.

علائم و نشانه های پارکینسون ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• لرزش. لرزش معمولاً از یک اندام شروع می شود که اغلب دست یا انگشتان دست است. ممكن است فرد انگشت شست و سبابه را به هم بمالد كه به آن لرزش پیل رولینگ گفته می شود. ممکن است لرزش در هنگام استراحت وجود داشته باشد.
• حرکت آهسته (برادی کینزی). ممکن است با گذشت زمان بیماری پارکینسون حرکت را کند کرده و کارهای ساده را دشوار و وقت گیر کند. قدم های فرد هنگام راه رفتن کوتاه تر می شود. بلند شدن از صندلی دشوار می شود.  فرد هنگام راه رفتن پاهای خود را روی زمین می کشد .
• سفتی عضلات. سفتی عضلات می تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد. عضلات سخت می تواند دردناک باشد و دامنه حرکت را محدود کند.
• اختلال در قامت و تعادل. فرد می تواند قامت خمیده پیدا کند یا ممکن است دچار مشکل تعادل شود.
• از دست دادن حرکات اتوماتیک. ممکن است توانایی انجام حرکات ناخودآگاه از جمله چشمک زدن، لبخند زدن یا حرکت دست ها هنگام راه رفتن کاهش پیدا کند.
• تغییرات تکلم. تکلم ممکن است آرام، سریع، مبهم یا با تردید باشد و بیشتر حالت یکنواخت و بدون بالا و پایین های معمول را داشته باشد.
• تغییرات نوشتار. نوشتن می تواند دشوار شود و دست خط فرد کوچک به نظر برسد.

چه زمانی به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید

در صورت وجود هر یک از علائم مربوط به بیماری پارکینسون، نه تنها برای تشخیص این وضعیت بلکه برای رد علل دیگر علائم خود به پزشک مراجعه کنید.

علل بیماری پارکینسون

در بیماری پارکینسون سلول های عصبی خاصی (نورون ها) در مغز به تدریج تخریب می شوند و از بین می روند.  بسیاری از این علائم به دلیل از بین رفتن نورون هایی است که یک پیام رسان شیمیایی در مغز شما بنام دوپامین تولید می کنند.  هنگامی که سطح دوپامین کاهش می یابد باعث فعالیت غیرطبیعی مغز می شود و علائم بیماری پارکینسون پدیدار می شود.

علت بیماری پارکینسون ناشناخته است اما به نظر می رسد عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند، از جمله:

• ژنتیک. محققان جهش های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده اند که می تواند باعث بیماری پارکینسون شود. اما این موارد شایع نیستند به جز در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده مبتلا به بیماری پارکینسون هستند.

اگرچه به نظر می رسد واریاسیون های خاص ژنی خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش می دهد اما این خطر برای هر یک از این نشانگرهای ژنی  بسیار کم است.

• محرک های محیطی. قرار گرفتن در معرض یکسری سموم خاص یا برخی عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را در آینده افزایش دهد، اما خطر آن نسبتاً کم است.

محققان همچنین خاطرنشان كردند كه در مغز مبتلایان به پارکینسون تغییرات بسیاری رخ می دهد، اگرچه هنوز مشخص نیست كه چرا این تغییرات رخ می دهد.  این تغییرات شامل موارد زیر است:

• وجود اجسام لویی. مجموعه ای از مواد خاص درون سلول های مغزی نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند که اجسام لویی نامیده می شوند و محققان معتقدند که این اجسام لوئی سرنخ مهمی را برای کشف علت بیماری پارکینسون در اختیار دارند.

آلفا سینوکلین در اجسام لویی یافت می شود. اگرچه بسیاری از مواد در اجسام لویی وجود دارند، دانشمندان معتقدند که مهمترین آن پروتئین طبیعی و گسترده ای است به نام آلفا سینوکلین (a-synuclein) که در تمام اجسام لویی به صورت انبوه یافت می شود وسلول ها نمی توانند آن را تجزیه کنند.  این ماده در حال حاضر یک موضوع مهم و مورد توجه محققان بیماری پارکینسون است.

عوامل خطر پارکینسون

عوامل خطر بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:

• سن. بزرگسالان جوان به ندرت به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند. این بیماری معمولاً از میانسالی یا پیری شروع می شود و خطر آن با افزایش سن افزایش می یابد.  معمولاً افراد در حدود 60 سال یا بالاتر به این بیماری مبتلا می شوند.
• وراثت. اگر یکی از بستگان نزدیک فرد به بیماری پارکینسون مبتلا باشد احتمال ابتلا به این بیماری در او افزایش می یابد. با این حال اگر در خانواده خود بستگان زیادی با بیماری پارکینسون نداشته باشید خطر ابتلای شما اندک است.
• جنسیت. مردان بیشتر از زنان در معرض بیماری پارکینسون هستند.
• قرار گرفتن در معرض سموم. قرار گرفتن در معرض علف کش ها و سموم دفع آفات ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کمی افزایش دهد.

عوارض بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون اغلب مشکلاتی به همراه دارد که قابل درمان هستند، از جمله:

• مشکلات تفکر. ممکن است فرد مشکلات شناختی (دمانس یا زوال عقل) و مشکلات تفکر را تجربه کند. این موارد معمولاً در مراحل بعدی بیماری پارکینسون اتفاق می افتد.  این مشکلات شناختی چندان به داروها پاسخگو نیستند.
• افسردگی و تغییرات عاطفی. ممکن است گاهی اوقات فرد در مراحل اولیه دچار افسردگی شود. درمان افسردگی می تواند توانایی مقابله با سایر چالش های بیماری پارکینسون را آسان تر کند. همچنین ممکن است تغییرات عاطفی دیگری مانند ترس،  اضطراب یا از بین رفتن انگیزه را تجربه کند.  پزشکان ممکن است برای درمان این علائم داروهایی را تجویز کنند.
• مشکلات بلع. با پیشرفت بیماری ممکن است بلع بیمار دچار مشکل شود. بزاق به دلیل کند شدن بلع در دهان جمع می  شود و منجر به سرازیری آب دهان می شود.
• مشکلات جویدن و خوردن. آخرین مرحله بیماری پارکینسون بر عضلات دهان تأثیر می گذارد و جویدن را مشکل می کند. این مسئله می تواند منجر به خفگی وسوء تغذیه شود.
• اختلالات خواب. مبتلایان به پارکینسون اغلب دارای مشکلات خواب هستند، از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب، بیدار شدن زود هنگام یا خوابیدن در طول روز.

همچنین ممکن است افراد اختلال عملکرد خواب با حرکت سریع چشم را تجربه کنند که همراه با انجام دادن فعالیت هایی در خواب است.  داروها ممکن است به رفع مشکلات خواب کمک کنند.

• مشکلات مثانه. بیماری پارکینسون ممکن است باعث ایجاد مشکلات مثانه از جمله عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن شود.
• یبوست. بسیاری از مبتلایان به پارکینسون دچار یبوست می شوند که عمدتا به دلیل کندترشدن حرکات دستگاه گوارش است

بیمار همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

• تغییرات فشار خون. ممکن است هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشار خون (افت فشار ارتوستاتیک) احساس سرگیجه یا سبک سری کند.
• اختلال عملکرد بویایی. ممکن است در شناسایی بوها یا تفاوت بین بوها مشکل داشته باشد.
• خستگی. بسیاری از مبتلایان به پارکینسون انرژی خود را از دست می دهند و خیلی زود احساس خستگی می کنند، به خصوص در اواخر روز. علت آن همیشه مشخص نیست.
• درد. برخی از مبتلایان به پارکینسون درد را تجربه می کنند، چه در نواحی مشخصی از بدن و چه در کل بدنشان.
• اختلال عملکرد جنسی. برخی از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه کاهش میل یا عملکرد جنسی خود می شوند.

پیشگیری از بیماری پارکینسون

از آنجا که علت پارکینسون ناشناخته است راههای اثبات شده برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری نیز یک رمز و راز باقی مانده است.

برخی تحقیقات نشان داده اند که ورزش منظم هوازی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.

برخی تحقیقات دیگر نشان داده اند که افرادی که نوشیدنی های حاوی کافئین می نوشند ( قهوه، چای و کولا ) نسبت به افرادی که آن را نمی نوشند،  کمتر به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند.  با این حال هنوز مشخص نیست که آیا کافئین در واقع از ابتلا به پارکینسون جلوگیری می کند یا به طریقی دیگر با این مسئله مرتبط است. در حال حاضر شواهد و مدارک کافی برای توصیه به نوشیدن نوشیدنی های کافئین دار برای محافظت در برابر پارکینسون وجود ندارد.  نوشیدن چای سبز نیز با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون همراه است.

تشخیص بیماری پارکینسون

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد.  پزشکی که در زمینه بیماری های سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) آموزش دیده است، بیماری پارکینسون را بر اساس تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و نشانه های شما و معاینه بالینی و عصبی تشخیص می دهد.  پزشک ممکن است اسکن SPECT (توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی) را که به آن اسکن انتقال دهنده دوپامین (DAT) می گویند، پیشنهاد کند.  اگرچه این می تواند به تایید تشخیص کمک کند، اما علائم و معاینه عصبی در نهایت تشخیص صحیح را تعیین می کنند.  بیشتر افراد به اسکن DAT احتیاج ندارند.

پزشک ممکن است آزمایش هایی، مانند آزمایش خون را درخواست کند تا تشخیص های دیگری که ممکن است باعث علائم شما شود را رد کند.