قرص گاباپنتین برای چیست؟
قرص گاباپنتین یک دارو از دسته داروهای ضد تشنج است که به عنوان یک داروی ضد درد برای کنترل دردهای عصبی نیز کاربرد دارد. گاباپنتین برای کنترل دردهای عصبی که بر اثر دیابت، زونا، سندروم پای بی قرار یا سایر شرایط ایجاد شده باشد به کار میرود. گاباپنتین در کنار فواید درمانیاش، ممکن است عوارض و خطراتی نیز به همراه داشته باشد که آگاهی از آنها به مصرف منطقی و صحیح این دارو کمک خواهد کرد. این مقاله از مجله داروخانه دکتر زمانی با هدف ارائه اطلاعاتی جامع و کاربردی در رابطه با گاباپنتین، اشکال دارویی موجود آن، مکانیسم عمل، موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض جانبی، موارد منع مصرف و همچنین میزان ایمنی مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی نگارش شده است.
گاباپنتین چیست؟
گاباپنتین یک داروی ضدتشنج است که ابتدا به عنوان یک داروی کمکی برای درمان صرع طراحی شد ولی با گذشت زمان، دامنه کاربرد آن گسترش یافت و تحقیقات نشان داد که این دارو در کاهش دردهای نوروپاتیک نیز مؤثر است. کپسول گاباپنتین امروزه به طور گسترده برای کنترل دردهای عصبی از جمله درد ناشی از زونا، سندروم پای بیقرار، نوروپاتی دیابتی و سایر شرایط مرتبط با التهاب اعصاب به کار میرود. گاباپنتین را میتوان در افراد بزرگسال و کودکان بالای 6 سال استفاده نمود.
مکانیسم عمل گاباپنتین چیست؟
گاباپنتین آنالوگ گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA)، ناقل عصبی مهاری در سیستم اعصاب مرکزی، است. گاباپنتین با شبیه سازی اثرات گابا در مغز، تحریکپذیری نورونهای عصبی که مسئول بروز تشنج و انتقال سیگنال درد هستند را کاهش میدهد. گاباپنتین از طریق کاهش فعالیت الکتریکی غیر نرمال نورونها در مغز تشنج را کنترل میکند و از طریق مهار انتقال پیام درد در نخاع و مغز درد را کاهش میدهد.
اشکال دارویی گاباپنتین چیست؟
گاباپنتین در ایران به شکل کپسول در دوزهای 100، 300 و 400 میلیگرم موجود است. ولی گاهاً به اشتباه به آن قرص گاباپنتین گفته میشود.
گاباپنتین در ایران با اسامی تجاری قرص نوروپنتین، نوروپنتین 300، قرص ریپنتین، قرص گاباتین 300، قرص اکتوپنتین 100، قرص گاباروکس 100 نیز شناخته میشود.
قرص گاباپنتین برای چیست؟
اگر میخواهید بدانید؛ کپسول گاباپنتین 100 برای چیست؟ یا کپسول گاباپنتین 300 برای چیست؟ موارد مصرف اصلی گاباپنتین به شرح زیر است:
به عنوان داروی کمکی برای درمان صرع در اطفال و بزرگسالان
درمان نورالژی پس از زونا (عارضهای است که بعد از بروز زونا (هرپس زوستر) رخ میدهد و به درد شدید و مزمن در ناحیهای که زونا ایجاد شده، منجر میشود)
درمان سندروم پای بی قرار
کنترل درد ناشی از نوروپاتی دیابتی (احساس بی حسی و گزگز در نوک انگشتان دست و پا به علت آسیب اعصاب انتهایی بر اثر دیابت)
درمان درد گردن و کمر ناشی از التهاب عصب سیاتیک
گاباپنتین همچنین در موارد زیر نیز ممکن است به کار گرفته شود:
گاباپنتین ممکن است برای رفع گرگرفتگی ناشی از یائسگی یا داروهای مورد استفاده در درمان سرطان پستان نیز تجویز شود.
تاثیر گاباپنتین بر اضطراب در مطالعات متعددی مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیقات نشان داده است، گاباپنتین میتواند برای کنترل اضطراب مؤثر باشد.
قرص گاباپنتین برای ترک اعتیاد نیز کاربرد دارد. تحقیقات نشان داده است، گاباپنتین میتواند در تسکین علائم قطع مصرف مرتبط با ترک اعتیاد الکل، کوکاکئین و اوپیوئیدها مؤثر باشد.
گاباپنتین برای درمان ترمور و لرزش اندام مرتبط با بیماری ام اس نیز کاربرد دارد.
گاباپنتین در برخی موارد برای درمان بیخوابی نیز ممکن است تجویز شود.
نحوه مصرف گاباپنتین
نحوه مصرف و دوز گاباپنتین برای افراد مختلف و بیماریهای مختلف متفاوت خواهد بود. با این حال، حداکثر دوز مجاز گاباپنتین در حدود 1800 میلی گرم در روز در نظر گرفته شده است.
توصیه میشود، گاباپنتین را دقیقاً مطابق با دستور پزشک خود مصرف نمائید و از قطع ناگهانی آن پرهیز نمایید.
کپسول گاباپنتین را بهتر است عصر یا شب بعد از غذا مصرف نمایید.
عوارض جانبی شایع گاباپنتین
کپسول گاباپنتین مانند سایر داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، ولی این عوارض لزوماً در تمام افراد اتفاق نمیافتند. عوارض جانبی شایع گاباپنتین عمدتاً خفیف بوده و با گذشت زمان کاهش پیدا میکند. برخی از عوارض جانبی شایع گاباپنتین عبارتند از: تب و لرز، خارش بدن، خشکی دهان، احساس خستگی، گلو درد، سر درد، تورم پا، افزایش وزن، اختلالات بینایی، اختلال تکلم، خواب آلودگی، لرزش، عدم تعادل، اختلالات حرکتی، تهوع و استفراغ.
عوارض جانبی جدی گاباپنتین
گاباپنتین در موارد نادر ممکن است منجر به عوارض جانبی جدی شامل تغییرات خلقی، افکار خودکشی، تب بالا، تورم ماندگار غدد لنفاوی، درد و ضعف عضلانی شدید، اختلالات حرکتی، عدم تعادل و توهم گردد. در صورت مشاهده این عوارض توصیه میشود مصرف گاباپنتین را قطع نموده و سریعاً به پزشک معالج مراجعه نمایید.
عوارض ناشی از مصرف بیش از حد (اوردوز) گاباپنتین عبارت است از: کند شدن تنفس، دوبینی، لرزش، اختلال تکلم، خواب آلودگی، تغییرات خلقی، گیجی احساس خستگی و اسهال.
هشدار مصرف گاباپنتین
گاباپنتین در برخی موارد میتواند باعث مشکلات تنفسی تهدید کننده حیات شود، علی الخصوص در افرادی که سابقه مشکلات تنفسی دارند و یا در حال مصرف داروهایی هستند که موجب کند شدن تنفس میگردد. این افراد باید مراقب باشند و در صورت کند شدن تنفس در پی مصرف گاباپنتین، به اورژانس مراجعه کنند.
گاباپنتین میتواند باعث گیجی، خوابآلودگی و کاهش تمرکز گردد. این مسئله ممکن است منجر به افتادن، تصادف و آسیب گردد. لذا توصیه میشود در حین مصرف گاباپنتین از رانندگی و سایر فعالیتهای نیازمند تمرکز بپرهیزید.
قطع مصرف ناگهانی گاباپنتین خطر افزایش احتمال تشنج را در پی خواهد داشت. لذا از قطع مصرف ناگهانی گاباپنتین، حتی در صورت احساس بهبودی، بدون مشورت پزشک اجتناب کنید.
در صورت ابتلا به دیابت، اختلالات تنفسی، اختلالات خواب، افسردگی، سابقه یا افکار خودکشی، مصرف الکل، سابقه اعتیاد، سابقه تشنج، دیالیز و بارداری، پیش از شروع مصرف گاباپنتین پزشک معالج را مطلع نمائید.
وابستگی به گاباپنتین
بسیاری از افرادی که در حال مصرف قرص گاباپنتین برای کمر درد یا کنترل تشنج هستند نگران این مسئله هستند که آیا گاباپنتین اعتیادآور است؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت که مصرف طولانی مدت گاباپنتین در برخی از افراد ممکن است باعث وابستگی گردد. یعنی اگر اعتیاد به گاباپنتین اتفاق بیفتد، پس از قطع مصرف دارو، ممکن است علائم ترک را تجربه کنید که آزاردهنده خواهد بود. برای جلوگیری از این اتفاق، هنگام قطع مصرف گاباپنتین باید دوز دارو را به تدریج کاهش دهید و هیچگاه بدون مشورت با پزشک، مصرف گاباپنتین را قطع نکنید.
موارد منع مصرف گاباپنتین
مصرف گاباپنتین در افراد با سابقه آلرژی به گاباپنتین ممنوع است.
مصرف گاباپنتین در شرایط زیر توصیه نمیشود:
- سابقه اعتیاد یا سو مصرف مواد
- دوران بارداری و شیردهی و در افرادی که در مراحل اقدام برای بارداری هستند
- نارسایی کلیه (بخصوص افراد تحت دیالیز)
تداخلات دارویی گاباپنتین
از مصرف داروهای ضد اسید معده 2 ساعت قبل از گاباپنتین بپرهیزید.
مصرف همزمان الکل با گاباپنتین منجر به بروز عوارض جانبی خطرناک میگردد.
مصرف گاباپنتین همراه با سایر داروهایی که باعث خواب آلودگی و کاهش تنفس میشوند، ممکن است عوارض جانبی خطرناکی را به دنبال داشته باشد. داروهای خواب آور، اوپیوئیدها، آنتی هیستامینها، داروهای شل کننده عضلانی، داروهای بیهوشی عمومی و بی حسی موضعی، داروهای ضد تشنج و داروهای ضد افسردگی از این دست داروها هستند.
در ادامه به فهرست مختصری از این داروها اشاره شده است: آلپرازولام، آریپیپرازول، اکسی کدون، باکلوفن، بوسپیرون، بوپرونورفین، کانابیدیول، کربی دوپا، کلردیازپوکساید، کلرپرومازین، کلوبازام، کلونازپام، کلوزاپین، کدئین، سیپروهپتادین، دیازپام، دیفن هیدرامین، دیفنوکسیلات، هالوپریدول، هیدروکسی کلروکین، هیدروکسی زین، کتامین، لوودوپا، لورازپام، متادون، مورفین، متوکاربامول، میدازولام، ناپروکسن، الانزاپین، ارلیستات، پرفنازین، فنوباربیتال، پرگابالین، پریمیدون، پرومتازین، کوئه تیاپین، سایمتیدین، تیوریدازین، تیزانیدین، توپیرامات، ترامادول، تری فلوپرازین، زولپیدم.
توجه: این فهرست کامل نیست و همه تداخلات دارویی گاباپنتین در اینجا ذکر نشده است. بسیاری از داروهای دیگر از جمله داروهای نسخهای، بدون نسخه، مکملها و محصولات گیاهی ممکن است اثربخشی گاباپنتین را تحت تأثیر قرار دهند. جهت مشاوره در خصوص تداخلات دارویی گاباپنتین با داروساز مشورت کنید.
گاباپنتین در بارداری
در خصوص ایمنی مصرف گاباپنتین در بارداری اطلاعات کافی در دست نیست. ولی در مطالعات حیوانی مشاهده شده است که گاباپنتین ممکن است موجب بروز برخی ناهنجاریها یا اختلال در رشد جنین گردد. لذا؛ مصرف گاباپنتین در خانمهای باردار توصیه نمیشود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
.
گاباپنتین در شیردهی
تحقیقات نشان داده است که گاباپنتین به مقدار اندکی در شیر مادر ترشح میشود ولی هیچ مطالعه کافی در زنان برای تعیین خطر برای شیرخوار هنگام استفاده از این دارو در دوران شیردهی وجود ندارد. قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی، باید فواید بالقوه در مقابل خطرات احتمالی توسط پزشک معالج سنجیده شود. در صورت مصرف گاباپنتین در دوران شیردهی، نوزاد شیرخوار باید مرتب از نظر خوابآلودگی، وزن گیری، نشانههای مرتبط با رشد و تکامل، کنترل شود.
سؤالات متداول:
1- آیا قرص گاباپنتین برای کمر درد خوبه؟
برخی پزشکان گاباپنتین برای کمر درد یا قرص گاباپنتین برای پا درد تجویز میکنند. ممکن است این سؤال برای شما مطرح شود که؛ ایا کپسول گاباپنتین مسکن است؟ مطالعات نشان داده است که؛ کپسول گاباپنتین 100 یا گاباپنتین 300 برای دردهای مرتبط با التهاب اعصاب مانند دردهای ناشی از زونا، نوروپاتی دیابتی، سندروم پای بیقرار و التهاب عصب سیاتیک کاربرد دارد.
2- گاباپنتین برای گرفتگی عضلات خوب است؟
گاباپنتین به طور مستقیم به عنوان یک شل کننده عضلانی شناخته نمیشود. با این حال، برخی مطالعات نشان میدهند که گاباپنتین ممکن است در درمان گرفتگی عضلات، به ویژه در مواردی که با بیماریهای عصبی همراه است، موثر باشد. ولی اطلاعات موجود در رابطه با کاربرد گاباپنتین برای گرفتگی عضلات بسیار محدود بوده و این دارو معمولاً به عنوان اولین گزینه درمانی برای گرفتگی عضلات توصیه نمیشد.
3- قرص گاباپنتین 300 ایا مواد مخدر است؟
خیر، گاباپنتین یک داروی آنالوگ گاما آمینوبوتیریک اسید از دسته داروهای ضد تشنج است و به عنوان یک مخدر شناخته نمیشود لی باید توجه داشت که مصرف بی رویه آن ممکن است موجب وابستگی و عوارض جانبی جدی شود.
4- آیا گاباپنتین برای ترک اعتیاد خوبه؟
ترک اعتیاد با گاباپنتین کمک میکند علائم قطع مصرف از جمله درد عضلانی، ولع مصرف مواد، اضطراب و بی قراری ناشی از ترک کاهش پیدا کند ولی اید توجه داشت که گاباپنتین نمیتواند به تنهایی اعتیاد را درمان کند. نحوه مصرف گاباپنتین برای ترک اعتیاد باید با توجه به شرایط هر فرد و بر اساس شدت علائم بالینی توسط پزشک معالج تعیین گردد.
سخن پایانی
گاباپنتین یک داروی ضد تشنج و ضد درد است که ابتدا برای درمان صرع طراحی شد، اما امروزه به طور گسترده برای تسکین دردهای مزمن و مرتبط با بیماریهای عصبی نیز استفاده میشود. گاباپنتین علاوه بر کاربردهای درمانی گستردهاش، میتواند باعث عوارضی مانند سرگیجه، خوابآلودگی، تاری دید و افزایش وزن و برخی عوارض شدیدتر مانند تغییرات خلقی، افکار خودکشی و وابستگی دارویی گردد. لذا مصرف آن باید با دقت و تحت نظارت پزشک انجام شود تا از عوارض جانبی و خطرات احتمالی جلوگیری شود.
