افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روان‌شناختی است که تاثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فرد و روابط اجتماعی او می‌گذارد. این بیماری که اغلب با احساس غم مداوم، کاهش انرژی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و افکار منفی همراه است، نیازمند درمان مناسب است. در این میان، داروهای ضدافسردگی از جمله قرص سیتاکسا نقش مهمی در مدیریت علائم و بهبود وضعیت روانی بیماران ایفا می‌کنند.

اشکال دارویی سیتاکسا

• قرص

• کپسول

• محلول خوراکی

موارد مصرف قرص سیتاکسا

قرص سیتاکسا برای درمان افسردگی تجویز می‌شود. سیتاکسا یک داروی ضد افسردگی است که متعلق به گروهی از داروها به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) است. این ماده با افزایش مقدار یک ماده شیمیایی طبیعی به نام سروتونین در مغز عمل می‌کند. برخی از موارد مصرف این دارو شامل موارد زیر است؛

• درمان اختلالات اضطرابی

• درمان افسردگی

• درمان اختلال وسواس فکری-عملی

• اختلال ترس

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص سیتاکسا

بازجذب سروتونین در نورون‌های پیش سیناپسی را مهار می‌کند و تمایل کمی به دوپامین، هیستامین آلفا آدرنرژیک یا گیرنده کولینرژیک دارد. جذب دارو با فراهمی زیستی 80%، حداکثر زمان سرمی 1-6 ساعت (متوسط ​​4 ساعت) با شروع 1-4 هفته برای افسردگی است. پاسخ کامل ممکن است تا 8-12 هفته پس از شروع درمان دیده نشود. متابولیسم این دارو عمدتا از طریق آنزیم‌های کبدی P450 CYP3A4 و CYP2C19 می‌باشد.

مقدار مصرف قرص سیتاکسا

قبل از مصرف قرص سیتاکسا، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو شامل نحوه مصرف را با دقت بررسی کنید. قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه عوارض جانبی خواهد شد. توجه داشته باشید که بدون هماهنگی با پزشک، دوز مصرفی خود را افزایش یا کاهش ندهید. افزایش دوز مصرفی بدون هماهمگی، تاثیری بر روی سلامتی شما ندارد.

نحوه مصرف قرص سیتاکسا

• افسردگی در بیمارانی که تشخیص آنها بیشتر با دسته DSM-III و DSM-III-R اختلال افسردگی اساسی مطابقت دارد. دوز مصرفی برای درمان این نوع افسردگی 20 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است.

• در صورت نیاز، ممکن است پس از حداقل 1 هفته به 40 میلی گرم در روز افزایش یابد. دوزهای بالای 40 میلی گرم در روز توصیه نمی‌شود، زیرا خطر طولانی شدن QT بدون فواید اضافی برای درمان افسردگی وجود دارد.

• برای بیمارانی که لینزولید یا متیلن بلو به صورت تزریقی دریافت می‌کنند، تجویز نمی‌شود. سایر اشکال درمانی را در نظر بگیرید. اگر درمان مورد نیاز و مزایای آن بیشتر از خطر بود، درمان با سیتالوپرام را قطع کنید، لینزولید یا متیلن بلو را تجویز کنید و سندرم سروتونین را به مدت 2 هفته یا 24 ساعت پس از آخرین دوز لینزولید یا متیلن بلو کنترل کنید.

• در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف قرص سیتاکسا، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله دیابت، بیماری قلبی، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی، بیماری کبد، مصرف یا سوء مصرف داروها و الکل، تشنج یا شرایطی که خطر تشنج را افزایش می‌دهد (از جمله آسیب مغزی، تومور مغزی)، سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع بسته شدن زاویه) و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص سیتاکسا خواهیم پرداخت؛

• بدتر شدن بالینی و افکار خودکشی ممکن است علیرغم مصرف دارو در نوجوانان و بزرگسالان جوان (24-18 سال) رخ دهد.

• خطر ابتلا به میدریازیس؛ ممکن است حمله زاویه بسته را در بیماران مبتلا به گلوکوم زاویه بسته با زوایای آناتومیک باریک بدون ایریدکتومی ثبت شده ایجاد کند.

• خطر سندرم سروتونین یا واکنش‌های مشابه سندرم بدخیم نورولپتیک (NMS) با داروهای SSRI به تنهایی یا با مصرف همزمان داروهای سروتونرژیک، با داروهایی که متابولیسم سروتونین را مختل می‌کنند یا با آنتی‌سایکوتیک‌ها یا سایر آنتاگونیست‌های دوپامین گزارش شده است.

• افزایش خطر شکستگی استخوان با مصرف داروهای ضد افسردگی گزارش شده است. احتمال شکستگی را که بیمار با درد استخوان نشان می‌دهد، در نظر بگیرید.

• در صورت مصرف همزمان با سایر داروهای سروتونرژیک از جمله تریپتان‌ها، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، فنتانیل، لیتیوم، ترامادول، تریپتوفان، بوسپیرون، مپریدین، متادون، آمفتامین‌ها و خار مریم، خطر ابتلا به سندرم سروتونین را در نظر بگیرید. سندرم سروتونین نیز زمانی رخ می‌دهد که این داروها به تنهایی استفاده شوند.

خطر خودکشی با مصرف قرص سیتاکسا

• در مطالعات کوتاه مدت داروهای ضد افسردگی خطر تفکر و رفتار خودکشی را در کودکان، نوجوانان و جوانان (کمتر از 24 سال) که داروهای ضد افسردگی برای اختلالات افسردگی اساسی و سایر بیماری‌های روانپزشکی مصرف می‌کنند، افزایش داد.

• این افزایش در بیماران بیش از 24 سال مشاهده نشد. کاهش جزئی در تفکر خودکشی در بزرگسالان بالای 65 سال دیده شد. در کودکان و بزرگسالان، خطرات باید با فواید مصرف داروهای ضد افسردگی سنجیده شود.

• بیماران باید از نظر تغییرات در رفتار، بدتر شدن بالینی، ظهور افکار و رفتار خودکشی و تمایل به خودکشی به دقت تحت نظر باشند. این باید در طول 1-2 ماه اولیه درمان و تنظیم دوز انجام شود.

• خانواده بیمار باید هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار را به پزشک اطلاع دهند. بدتر شدن رفتار و تمایل به خودکشی که بخشی از علائم ارائه نشده است که ممکن است نیاز به قطع درمان داشته باشد.

موارد منع مصرف قرص سیتاکسا

• حساسیت مفرط

• مصرف همزمان با پیموزاید

مصرف همزمان با داروهای سروتونرژیک

• مصرف همزمان یا در عرض 14 روز از مهارکننده‌های منوآمین اکسیداز MAOI خطر ابتلا به سندرم سروتونین را افزایش می دهد.

• علائم شامل لرزش، میوکلونوس، دیافورز، حالت تهوع، استفراغ، گرگرفتگی، سرگیجه، گرمازدگی با علائمی شبیه به سندرم بدخیم نورولپتیک، تشنج، سفتی، بی‌ثباتی اتونومیک همراه با نوسانات سریع احتمالی علائم حیاتی و تغییر وضعیت روانی شدید که شامل تغییرات شدید در وضعیت روحی و روانی می‌شود.

• شروع سیتالوپرام در بیمار تحت درمان با لینزولید یا متیلن بلو IV (تزریق وریدی) به دلیل افزایش خطر ابتلا به سندرم سروتونین منع مصرف دارد.

• اگر باید لینزولید یا متیلن بلو IV تجویز شود، فوراً SSRI (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) را قطع کنید و سمیت CNS را بررسی کنید. ممکن است 24 ساعت پس از آخرین دوز لینزولید یا متیلن بلو، یا پس از 2 هفته نظارت (5 هفته برای فلوکستین)، هر کدام که زودتر انجام شود، از سر گرفته شود.

عوارض قرص سیتاکسا

حالت تهوع، خشکی دهان، لرزش، اسهال، اختلال در انزال یا کاهش میل جنسی، خستگی، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، اضطراب و… برخی از عوارض قرص سیتاکسا است. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض سیتاکسا خواهیم پرداخت؛

• خشکی دهان (20%)

• حالت تهوع (21%)

• خواب آلودگی (18%)

• بی خوابی (15%)

• افزایش تعریق (11%)

• لرزش (8%)

• اسهال (8%)

• اختلال انزال (6%)

• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (5%)

• سوء هاضمه (5%)

• خستگی (5%)

• اضطراب (4%)

• بی اشتهایی (4%)

• درد شکم (3%)

• سینوزیت (3%)

• کاهش میل جنسی (2%)

تداخل دارویی سیتاکسا

• تداخلات رده X (پرهیز): بروموپرید، داپوکستین، اس سیتالوپرام، فکسینیدازول، لینزولید، متیلن بلو، مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز (ضدافسردگی‌ها)، پیموزاید، عوامل طولانی کننده QT (با بالاترین خطر)، راساژیلین، سلژلین، اوروکیناز

• کاهش اثرات سیتالوپرام توسط داروها: سیپروهپتادین، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافیتینیب، گیلتریتینیب، لوماکافتور و ایواکافتور، میتوتان، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (انتخابی COX-2)، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (غیرانتخابی)، ریفامپین، ساریلومب، سیلتوکسیمب، گیاه علف چای

• افزایش اثرات داروها توسط سیتالوپرام: فلوکستین، فلووکسامین، گیلتریتینیب، هالوپریدول، هپارین، هیدروکسی کلروکین، ایبریتومومب تیوکستان، لوفکسیدین، متیلن بلو، داروهای ترومبولیتیک، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای، اوروکیناز، آنتاگونیست‌های ویتامین کا

مصرف قرص سیتاکسا در دوران بارداری و شیردهی

سیتالوپرام در دسته C توسط FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) قرار گرفته است، به این معنا که مطالعات کافی بر روی انسان انجام نشده است، اما مطالعات حیوانی نشان داده‌ که این دارو ممکن است اثرات منفی بر جنین داشته باشد. بنابراین، مصرف آن در بارداری تنها زمانی توصیه می‌شود که مزایای آن بر خطرات احتمالی غالب باشد.

تاثیر قرص سیتاکسا در شیردهی

وجود سیتالوپرام در شیر انسان در دوزهای نسبی نوزاد بین 0.7 تا 9.4 درصد دوز تنظیم شده با وزن مادر و نسبت شیر ​​به پلاسما بین 0.78 تا 4.3 گزارش شده است. گزارش‌هایی مبنی بر تحریک پذیری، بی‌قراری، خواب‌آلودگی بیش از حد، کاهش تغذیه و کاهش وزن در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند در معرض این دارو وجود دارد.

اطلاعاتی در مورد اثرات این دارو بر تولید شیر وجود ندارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به این دارو و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک از این دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود. نوزادان را از نظر عوارض جانبی از جمله تحریک پذیری، بی‌قراری، خواب آلودگی بیش از حد، کاهش تغذیه و کاهش وزن کنترل کنید.

شرایط نگهداری قرص سیتاکسا

قرص سیتاکسا باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.

کلام آخر قرص سیتاکسا

 افسردگی یکی از چالش‌های جدی سلامت روان است که می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد. در این میان، قرص سیتاکسا (Citaxa) یکی از داروهای موثر و مورد تایید در درمان افسردگی و اختلالات مرتبط شناخته می‌شود. این دارو با تنظیم سطح سروتونین در مغز، به کاهش علائم افسردگی، بهبود خلق‌وخو و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.