قرص زیپتین چیست؟ نحوه مصرف آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص زیپتین
قرص زیپتین با مکانیسم خاص خود، به تنظیم قند خون کمک می‌کند و از افزایش بیش‌ازحد آن پس از صرف غذا جلوگیری می‌کند. در این مقاله، به بررسی نحوه عملکرد، فواید و اثرات جانبی قرص زیپتین در کنترل دیابت نوع 2 پرداخته می‌شود تا تصویری جامع از نقش این دارو در بهبود کیفیت زندگی بیماران ارائه شود.
دیابت نوع 2 یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در جوامع امروزی است که به دلیل اختلال در تنظیم قند خون ایجاد می‌شود. این بیماری، که اغلب با افزایش وزن، سبک زندگی نامناسب و وراثت مرتبط است، می‌تواند عوارض جدی و بلندمدتی بر روی سلامت فرد بگذارد. کنترل مؤثر قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و استفاده از داروهای مناسب، نقش کلیدی در این کنترل دارد. یکی از داروهای مؤثر در مدیریت دیابت نوع 2، قرص زیپتین است که حاوی ماده مؤثره سیتاگلیپتین می‌باشد.
اشکال دارویی زیپتین
قرص: 25 میلی گرم، 50 میلی گرم، 100 میلی گرم
موارد مصرف قرص زیپتین
قرص زیپتین با یک رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی و با سایر داروها برای کنترل قند خون بالا و دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. کنترل قند خون بالا به جلوگیری از آسیب کلیه، کوری، مشکلات عصبی، از دست دادن اندام‌ها و مشکلات عملکرد جنسی کمک می‌کند. کنترل مناسب دیابت همچنین ممکن است خطر حمله قلبی یا سکته را کاهش دهد. سیتاگلیپتین (نام ژنریک زیپتین) یک داروی دیابت است که با افزایش سطوح مواد طبیعی به نام اینکرتین‌ها عمل می‌کند. اینکرتین‌ها با افزایش ترشح انسولین، به ویژه بعد از غذا، به کنترل قند خون کمک می‌کنند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر قرص زیپتین
مکانیسم عمل قرص زیپتین؛ مهارکننده دی پپتیل پپتیداز-IV DPP-4 است که باعث افزایش و طولانی شدن فعالیت هورمون اینکرتین می‌شود که توسط آنزیم DPP-4 غیرفعال می‌شود. اینکرتین‌ها باعث افزایش ترشح و سنتز انسولین از سلول‌های بتای پانکراس و کاهش ترشح گلوکاگون از سلول‌های آلفا پانکراس می‌شوند. جذب دارو با فراهمی زیستی 87%، حداکثر زمان پلاسما 1-4 ساعت و حداکثر غلظت پلاسمایی 950 نانومولار (تک دوز خوراکی 100 میلی گرم) است.
مقدار مصرف قرص زیپتین
قبل از مصرف قرص زیپتین، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. این دارو را با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز، از راه خوراکی مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. این دارو را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید. قند خون خود را به طور منظم طبق دستور پزشک بررسی کنید. نتایج را پیگیری کنید و آن‌ها را با پزشک خود در میان بگذارید.
نحوه مصرف قرص زیپتین
قرص زیپتین به عنوان مکمل رژیم غذایی و ورزش برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 (T2DM) مصرف می‌شود. دوز پیشنهادی 100 میلی گرم روزانه به صورت خوراکی است.
قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده واز جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن قرص منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش خطر عوارض جانبی خواهد شد.
بهتر است قرص را هر روز در یک ساعت مشخص مصرف کنید تا تأثیر بهتری داشته باشد. در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف قرص زیپتین، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. تاری دید، سرگیجه یا خواب آلودگی به دلیل قند خون بسیار پایین یا بالا ممکن است رخ دهد. در صورت بروز، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به بینایی و هوشیاری بالایی دارند خودداری کنید. تا حد امکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمان دیگری موکول کنید. در ادامه به موارد احتیاط قرص زیپتین خواهیم پرداخت؛
واکنش‌های حساسیتی شدید مانند کهیر، خارش، یا تورم در صورت، لب‌ها، زبان یا گلو ممکن است رخ دهد. در صورت بروز هر گونه علائم آلرژیک، مصرف دارو را متوقف کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
اگر زیپتین را همراه با سایر داروهای دیابت مانند سولفونیل‌اوره‌ها یا انسولین مصرف می‌کنید، خطر افت شدید قند خون وجود دارد. پزشک ممکن است دوز داروهای دیگر را کاهش دهد.
پانکراتیت حاد از جمله پانکراتیت هموراژیک یا نکروزان کشنده و غیرکشنده گزارش شده است. در صورت مشکوک بودن به پانکراتیت، فوراً مصرف را قطع کنید.
نارسایی حاد کلیه گزارش شده است که گاهی اوقات نیاز به دیالیز دارد. ارزیابی عملکرد کلیه قبل از شروع و به طور دوره‌ای پس از آن را در نظر داشته باشید.
واکنش‌های آلرژیک و حساسیت مفرط جدی (مانند آنافیلاکسی، آنژیوادم، شرایط پوستی لایه بردار از جمله سندرم استیونز-جانسون) گزارش شده است. درمان را به سرعت متوقف کنید و سایر علل بالقوه را ارزیابی کنید. به طور مناسب نظارت و درمان شود.
آرترالژی شدید و ناتوان کننده گزارش شده در بیمارانی که از مهارکننده‌های DPP-4 استفاده می‌کنند. به عنوان یک علت احتمالی برای درد شدید مفاصل در نظر گرفته شود و در صورت لزوم دارو را قطع کنید.
نارسایی قلبی با سایر مهارکننده‌های DPP-4 مشاهده شد. خطرات و مزایا را در بیماران مبتلا به عوامل خطر نارسایی قلبی در نظر بگیرید. نظارت بر علائم و نشانه‌ها؛ اگر نارسایی قلبی ایجاد شد، مطابق با استاندارد مراقبت مدیریت کنید و درمان را قطع کنید.
پمفیگوئید بولوز با استفاده از مهارکننده DPP-4 گزارش شد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشت. در موارد گزارش شده، بیماران با درمان سرکوب کننده سیستم ایمنی موضعی یا سیستمیک و قطع مهارکننده DPP-4 بهبود یافتند. هرگونه تاول یا فرسایش در حال توسعه را گزارش کنید. در صورت مشکوک بودن به پمفیگوئید بولوز، درمان با DPP-4 را قطع کنید و با متخصص پوست مشورت کنید.
موارد منع مصرف قرص زیپتین
حساسیت مفرط
عوارض قرص زیپتین
اگر هریک از عوارض این دارو ادامه یافت یا بدتر شد، با پزشک مشورت کنید. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قرص زیپتین خواهیم پرداخت؛
حالت تهوع
سردرد
علائم سرماخوردگی مانند آبریزش بینی، گلودرد و سرفه
درد مفاصل یا عضلات
مشکلات گوارشی مانند نفخ یا سوءهاضمه
واکنش‌های آلرژیک
درد مفاصل
کاهش ادرار
تداخل دارویی زیپتین
تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
کاهش اثرات زیپتین توسط داروها: داروهای افزاینده قند خون، کینولون‌ها، ریتودرین، دیورتیک‌های تیازیدی و شبه تیازیدی
افزایش اثرات داروها توسط زیپتین: مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، دیگوکسین، داروهای کاهنده قند خون، انسولین‌ها، سولفونیل اوره‌ها
افزایش اثرات زیپتین توسط داروها: آلفالیپوئیک اسید، آندروژن ها، داروهای ضد ویروس با اثر مستقیم (HCV)، گوانتیدین، لاسمیدیتان، لوماکافتور و ایواکافتور، قارچ میتک، مهارکننده‌های مونو آمین اکسیداز، پگ‌ویزومانت، پروتیونامیدها، کینولون‌ها، سالیسیلات‌ها، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین
مصرف قرص زیپتین در دوران بارداری و شیردهی
اطلاعات محدود موجود در زنان باردار برای اطلاع از خطرات مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی و سقط جنین کافی نیست. هیچ اثر نامطلوبی روی رشد موش‌های باردار و خرگوش‌ها در طول اندام‌زایی در دوزهای خوراکی تا 30 برابر و 20 برابر، به ترتیب، دوز بالینی 100 میلی‌گرم، بر اساس AUC مشاهده نشد. برخی از مطالعات و ملاحظات بالینی شامل موارد زیر است؛
دیابت کنترل نشده در بارداری خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی، پره اکلامپسی، سقط جنین خود به خود، زایمان زودرس، مرده‌زایی و عوارض زایمان را افزایش می‌دهد.
به علاوه، دیابت کنترل نشده خطر ابتلا به نقایص مادرزادی عمده، مرده زایی و عوارض مربوط به ماکروزومی را افزایش می‌دهد.
تاثیر قرص زیپتین در شیردهی
اطلاعاتی در مورد وجود دارو در شیر انسان، تأثیر آن بر شیرخواران یا تولید شیر وجود ندارد. براساس مطالعات حیوانانی، دارو در شیر انسان وجود دارد، در صورت شیردهی جانب احتیاط رعایت شود.
شرایط نگهداری قرص زیپتین
قرص زیپتین باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر قرص زیپتین
