عفونت‌های چشمی از جمله مشکلات شایعی هستند که می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد بگذارند. این عفونت‌ها به دلیل عوامل باکتریایی، ویروسی یا قارچی به وجود می‌آیند و منجر به علائم ناخوشایندی نظیر قرمزی، سوزش، ترشح و درد در ناحیه چشم می‌شوند. در میان انواع مختلف درمان‌های موجود، قطره سولفاستامید به عنوان یک آنتی‌بیوتیک موضعی، در درمان عفونت‌های باکتریایی چشم، به ویژه التهاب ملتحمه و عفونت‌های سطحی قرنیه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اشکال دارویی سولفاستامید

• محلول چشمی: 10%

• پماد: 10%

موارد مصرف قطره سولفاستامید

قطره چشمی سولفاستامید (Sulfacetamide) یک داروی آنتی‌بیوتیک از گروه سولفونامیدها است که برای درمان عفونت‌های چشمی ناشی از باکتری‌ها، مانند التهاب ملتحمه (ورم چشم)، عفونت‌های قرنیه و بلفاریت (التهاب پلک‌ها) استفاده می‌شود. این قطره با متوقف کردن رشد باکتری‌ها عمل و به تسکین علائم و تسریع روند بهبودی کمک می‌کند.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی سولفاستامید

مکانیسم عمل قطره سولفاستامید؛ تداخل در استفاده از اسیدهای گلوتامیک پارا آمینو بنزوئیک یا پارا آمینو بنزوئیک توسط باکتری‌ها، در نتیجه از بیوسنتز اسید فولیک که برای رشد ارگانیسم‌های حساس ضروری است، جلوگیری می‌کند. به طور دقیق‌تر، سولفاستامید آنزیمی به نام دی‌هیدروپتروآت سنتتاز را مهار می‌کند، که یکی از مراحل اصلی در ساخت اسید فولیک در باکتری‌ها است. اسید فولیک برای تولید DNA و RNA و در نتیجه رشد و تقسیم سلول‌های باکتری ضروری است. با مهار این مسیر، باکتری‌ها قادر به تکثیر و ادامه زندگی نیستند و سیستم ایمنی بدن فرد می‌تواند راحت‌تر با عفونت مبارزه کند.

مقدار مصرف قظره سولفاستامید

قبل از مصرف قطره سولفاستامید، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را با دقت بررسی کنید. دوز و طول درمان بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان است. دوز مصرفی کودکان نیز بر اساس وزن است. برای بهترین اثر، این آنتی بیوتیک را در زمان‌های مساوی مصرف کنید. برای کمک به یادآوری، این دارو را هر روز در زمان معینی مصرف کنید. مصرف این دارو را تا اتمام مقدار کامل تجویز شده ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز ناپدید شوند. قطع زودهنگام دارو ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر وضعیت شما ادامه یافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.

قطره سولفاستامید 10 برای نوزاد

قطره چشمی سولفاستامید 10 درصد گاهی برای درمان عفونت‌های چشمی نوزادان، مانند التهاب ملتحمه نوزادی، استفاده می‌شود؛ اما استفاده از آن برای نوزادان باید با احتیاط زیاد و صرفاً تحت نظر پزشک انجام شود. قطره سولفاستامید به طور عمومی برای عفونت‌های باکتریایی مؤثر است، اما پزشک باید نوع عفونت را تشخیص داده و مطمئن شود که این قطره برای نوزاد مناسب است.

زمان مصرف قطره سولفاستامید

• دوز مصرفی برای کودکان و بزرگسالان در ابتدا، هر ۲ تا ۳ ساعت یک یا دو قطره از سولفاستامید در چشم آسیب‌دیده چکانده می‌شود. با بهبود علائم، فاصله مصرف افزایش یافته و معمولاً به ۴ تا ۶ بار در روز کاهش می‌یابد.

• درمان با این قطره بین ۷ تا ۱۰ روز ادامه دارد، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد. حتی در صورت بهبود سریع علائم، دوره درمان باید کامل شود تا از عود عفونت جلوگیری شود.

• قطره سولفاستامید را طبق تجویز پزشک مصرف کنید؛ زیرا ممکن است دوز و طول درمان بسته به نوع عفونت تغییر کند. از مصرف هم‌زمان با لنزهای تماسی خودداری کنید. بین مصرف هر داروی چشمی دیگر، ۵ تا ۱۰ دقیقه فاصله بگذارید تا از تداخل داروها جلوگیری شود.

طریقه مصرف قطره سولفاستامید

• قبل از مصرف قطره، ابتدا دست‌های خود را به خوبی شستشو دهید تا از آلودگی چشم جلوگیری شود. درب قطره را باز کنید و مطمئن شوید نوک قطره‌چکان با هیچ سطحی تماس نداشته باشد تا آلودگی وارد محلول نشود.

• سرتان را کمی به عقب ببرید و با یک دست پلک پایین خود را به آرامی به سمت پایین بکشید تا یک کیسه کوچک در قسمت داخلی پلک ایجاد شود. قطره را مستقیماً درون کیسه‌ای که ایجاد کرده‌اید بچکانید (معمولاً ۱ تا ۲ قطره، مگر اینکه پزشک تجویز دیگری کرده باشد).

• بعد از چکاندن قطره، به آرامی چشم‌هایتان را ببندید و سعی کنید به مدت 1 تا 2 دقیقه پلک نزنید. همچنین، به آرامی با نوک انگشتان خود گوشه داخلی چشم (نزدیک بینی) را فشار دهید تا دارو بهتر جذب شود و از خروج آن از چشم جلوگیری شود.

• اگر پزشک چندین قطره را برای شما تجویز کرده، حداقل ۵ تا ۱۰ دقیقه بین استفاده از هر قطره صبر کنید تا داروها تداخل نکنند.

قطره سولفاستامید برای گوش

قطره سولفاستامید به طور اصلی به عنوان یک آنتی‌بیوتیک چشمی استفاده می‌شود و برای عفونت‌های گوش تأیید نشده است. اما گاهی اوقات پزشکان ممکن است در شرایط خاص از قطره سولفاستامید به عنوان درمان کمکی برای عفونت‌های گوش خارجی (مانند اوتیت خارجی یا عفونت گوش خارجی) استفاده کنند. در این موارد، پزشک ممکن است قطره چشمی سولفاستامید را برای گوش تجویز کند. نحوه استفاده قطره سولفاستامید برای گوش به صورت زیر می‌باشد؛

• دستان خود را به خوبی شستشو دهید تا از انتقال آلودگی به گوش جلوگیری شود. قطره را در دست خود کمی گرم کنید تا به دمای بدن نزدیک شود. این کار می‌تواند از احساس سرما و ناراحتی در هنگام استفاده جلوگیری کند.

• به پهلو دراز بکشید یا سر خود را به سمت مخالف گوش مبتلا کج کنید، به طوری که گوش مبتلا رو به بالا قرار گیرد. با دقت، تعداد قطره‌های تجویزشده را درون مجرای گوش بچکانید.

• برای جذب بهتر دارو، حداقل ۲ تا ۵ دقیقه در همان وضعیت بمانید و از تکان دادن سر خودداری کنید. در صورت توصیه پزشک، می‌توانید با قرار دادن یک تکه پنبه نرم و تمیز به آرامی در ورودی گوش، از خروج دارو جلوگیری کنید. این پنبه را بعد از چند دقیقه بردارید تا هوا به گوش برسد.

موارد احتیاط

قبل از مصرف قطره سولفاستامید، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در قطره حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله بیماری ریوی (مانند سابقه فعلی یا گذشته آسم، بیماری انسدادی مزمن ریوی)، انواع خاصی از ضربان قلب نامنظم ( مانند برادی کاردی سینوسی، بلوک AV درجه دوم یا سوم)، انواع خاصی از بیماری‌های قلبی (مانند نارسایی شدید قلبی)، بیماری کلیوی، بیماری کبد، دیابت، جریان خون پایین به مغز (نارسایی عروق مغزی)، بیماری تیروئید پرکار، ضعف ماهیچه‌ها و… با پزشک مشورت کنید. در ادامه به موارد احتیاط قطره سولفاستامید خواهیم پرداخت؛

• مصرف این قطره ممکن است منجر به رشد بیش از حد موجودات غیر حساس از جمله قارچ شود. مقاومت باکتریایی به سولفونامیدها نیز ممکن است ایجاد شود. در صورت بروز با پزشک در رابطه با راهکار مناسب مشورت کنید.

• اثر سولفونامیدها ممکن است با اسید پارا آمینو بنزوئیک موجود در ترشحات چرکی کاهش یابد.

• مصرف دارو را قطع کنید و با اولین علائم حساسیت، افزایش ترشحات چرکی یا تشدید التهاب یا درد با پزشک مشورت کنید.

• مرگ و میر اگرچه به ندرت رخ داده است که دلیل آن واکنش‌های شدید به سولفونامیدها از جمله سندرم استیونز-جانسون، نکرولیز سمی اپیدرمی، نکروز برق آسای کبدی، آگرانولوسیتوز، کم خونی آپلاستیک و سایر دیسکرازی‌های خونی است.

• واکنش‌های حساسیت بیش از حد ممکن است هنگام تجویز مجدد سولفونامید، صرف نظر از مسیر مصرف، رخ دهد. واکنش‌های حساسیتی در افراد بدون سابقه قبلی حساسیت به سولفونامید گزارش شده است. در اولین علائم حساسیت، بثورات پوستی یا سایر واکنش‌ها، مصرف را قطع کنید.

• در صورت داشتن بیماری‌های چشمی مثل زخم قرنیه یا گلوکوم (آب سیاه)، پزشک خود را مطلع کنید؛ ممکن است نیاز به ارزیابی دقیق‌تر و تنظیم دوز داشته باشید.

• سولفاستامید ممکن است به لنزهای تماسی آسیب برساند و عفونت را تشدید کند. از لنزهای تماسی استفاده نکنید مگر اینکه پزشک اجازه دهد. پس از پایان دوره درمان می‌توانید دوباره از لنزها استفاده کنید.

موارد منع مصرف قطره سولفاستامید

• حساسیت مفرط

• بیماری خاص چشم

عوارض قطره سولفاستامید

سوزش و خارش چشم، سردرد، سرگیجه، خشکی چشم، احساس جسم خارجی، التهاب و تورم چشم، اختلال در بینایی، کهیر و… برخی از عوارض قطره سولفاستامید می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض قطره سولفاستامید خواهیم پرداخت؛

• سوزش چشم

• خارش چشم

• التهاب و تورم چشم

• خشکی چشم

• احساس جسم خارجی

• تنگی نفس

• سرگیجه

• سردرد

• کهیر

• اختلال در بینایی

• عفونت ثانویه

تداخل دارویی سولفاستامید

تداخل دارویی ویژه‌ای برای این دارو ذکر نشده است. در مصرف داروهای متعدد، جانب احتیاط رعایت شود.

مصرف قطره سولفاستامید در دوران بارداری و شیردهی

قطره سولفاستامید در رده C بارداری قرار دارد، به این معنا که مطالعات کافی و کنترل‌شده بر روی زنان باردار انجام نشده است و شواهدی از خطر احتمالی برای جنین در مطالعات حیوانی دیده شده است. بنابراین، مصرف آن تنها در صورتی توصیه می‌شود که منافع آن برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی برای جنین باشد. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، پیش از مصرف سولفاستامید با پزشک مشورت کنید تا میزان ایمنی دارو بررسی شود.

اطلاعات دقیقی در مورد ترشح سولفاستامید در شیر مادر موجود نیست، اما ممکن است در صورت ترشح در شیر، باعث ایجاد عوارض در نوزاد شود. مادران شیرده باید قبل از مصرف این قطره حتماً با پزشک خود مشورت کنند. پزشک ممکن است استفاده از داروی جایگزین یا قطع شیردهی موقت را توصیه کند.

شرایط نگهداری قطره سولفاستامید

قطره سولفاستامید باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.

کلام آخر قطره سولفاستامید

 قطره سولفاستامید به عنوان یک آنتی‌بیوتیک موضعی، نقش مهمی در درمان عفونت‌های چشمی ناشی از باکتری‌ها ایفا می‌کند. این دارو با مکانیسم مؤثر خود در مهار تولید اسید فولیک در باکتری‌ها، به کاهش عفونت‌های چشمی از جمله التهاب ملتحمه و عفونت‌های سطحی قرنیه کمک می‌کند. با این حال، استفاده از این قطره نیاز به دقت و نظارت پزشکی به ویژه در کودکان، بارداری و دوران شیردهی دارد.