تحریک تخمک‌گذاری و درمان سرطان پستان دو کاربرد مهم و رایج از داروی لتروزول هستند که تاثیر زیادی در بهبود وضعیت سلامت زنان دارند. قرص لتروزول، یک داروی مهارکننده آروماتاز است که در درمان ناباروری ناشی از اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و در درمان برخی انواع سرطان پستان، از جمله در زنان پس از یائسگی استفاده می‌شود. این دارو با کاهش تولید استروژن در بدن، به تحریک تخمک‌گذاری و کنترل رشد سلول‌های سرطانی وابسته به هورمون کمک می‌کند. در ادامه به بررسی کاربرد، نحوه مصرف، نحوه عملکرد و عوارض قرص لتروزول خواهیم پرداخت.
کاربرد قرص لتروزول
قرص لتروزول یک داروی مهارکننده آنزیم آروماتاز است که برای کاهش سطح استروژن در بدن استفاده می‌شود. این دارو کاربردهای مختلفی در پزشکی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:
درمان سرطان پستان در زنان یائسه
تحریک تخمک‌گذاری در زنان نابارور
افزایش احتمال بارداری در زنان دارای ناباروری با علت نامشخص
کاربرد در زنان مبتلا به اندومتریوز
قرص لتروزول برای سرطان سینه
سرطان سینه در سلول‌های بافت پستان ایجاد می‌شود. سرطان سینه زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در سینه به شکل غیرقابل کنترل رشد کرده و تکثیر شوند و می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا کنند.
لتروزول (Letrozole) یک داروی مهارکننده آروماتاز است که در درمان سرطان سینه وابسته به هورمون (ER-Positive) در زنان یائسه استفاده می‌شود. این دارو با کاهش سطح استروژن در بدن، از رشد سلول‌های سرطانی که برای رشد به استروژن وابسته‌اند، جلوگیری می‌کند.
قرص لتروزول برای بارداری
در برخی زنان، به ویژه آن‌هایی که به دلیل سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا مشکلات تخمک‌گذاری دچار ناباروری هستند، تخمک‌گذاری به صورت طبیعی رخ نمی‌دهد. لتروزول می‌تواند با کاهش سطح استروژن، باعث افزایش ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) شده و تخمدان‌ها را برای تولید و آزادسازی تخمک تحریک کند. البته این دارو برای تمام زوج‌ها موثر نیست و باید توسط پزشک بررسی شود.
لتروزول برای تنبلی تخمدان
تنبلی تخمدان که با نام علمی سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) شناخته می‌شود، یک اختلال هورمونی شایع در میان زنان در سنین باروری است که باعث نامنظم شدن تخمک‌گذاری، افزایش سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن) و ایجاد کیست‌های کوچک در تخمدان‌ها می‌شود.
قرص لتروزول (Letrozole) یکی از بهترین داروهای درمانی برای تحریک تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است. این دارو که در ابتدا برای درمان سرطان سینه ساخته شده بود و امروزه به صورت گسترده برای افزایش احتمال بارداری در زنان با تنبلی تخمدان استفاده می‌شود.
اثرات قرص لتروزول در تغییر جنسیت
جنسیت نوزاد توسط کروموزوم‌های جنسیتی تعیین می‌شود که توسط اسپرم پدر به تخمک مادر منتقل می‌شود. اسپرم‌های حاوی کروموزوم Y موجب به دنیا آمدن پسر و اسپرم‌های حاوی کروموزوم X موجب به دنیا آمدن دختر می‌شود. بنابراین، جنسیت نوزاد به شکل کاملی وابسته به انتخاب اسپرم است و هیچ دارویی به صورت مستقیم نمی‌تواند جنسیت فرزند را تغییر دهد. آیا لتروزول می‌تواند بر جنسیت تاثیری بگذارد؟
این دارو طبق برخی تحقیقات اثر مستقیمی بر تغییر جنسیت جنین ندارد. با این حال، برخی افراد معتقدند که این دارو ممکن است به صورت غیرمستقیم بر جنسیت اثراتی داشته باشد.این باورها بیشتر بر اساس نظرات تجربی یا برخی از مفاهیم نادرست در مورد داروهای هورمونی است.
لتروزول به دلیل اینکه به کاهش سطح استروژن و افزایش ترشح FSH کمک می‌کند، ممکن است بر کیفیت و تعداد تخمک‌ها تاثیر بگذارد. از این نظر، این دارو ممکن است باعث افزایش شانس تخمک‌گذاری و بارداری شود، ولی هیچ شواهد علمی و تایید شده‌ای وجود ندارد که نشان دهد قرص لتروزول می‌تواند جنسیت فرزند را تغییر دهد.
قرص لتروزول و دوقلوزایی
لتروزول با کاهش سطح استروژن و تحریک ترشح هورمون FSH، موجب رشد فولیکول‌های تخمدانی می‌شود. در شرایط عادی، یک تخمک به طور ماهیانه از تخمدان‌ها آزاد می‌شود. اما در برخی موارد، لتروزول ممکن است باعث رشد چندین فولیکول شود که در نتیجه منجر به تخمک‌گذاری هم‌زمان چند تخمک می‌شود. این امر احتمال بارداری دوقلویی یا حتی تکثیر بیشتر جنین‌ها را افزایش می‌دهد.
در موارد نادر، تخمک‌گذاری هم‌زمان از چند فولیکول ممکن است باعث بارداری دوقلویی شود. این دوقلویی به طور طبیعی یا از تخمک‌های جداگانه‌ای که توسط دو اسپرم لقاح یافته است، ایجاد می‌شود.
نحوه مصرف قرص لتروزول
توجه داشته باشید که لتروزول باید توسط پزشک تجویز شود و نحوه مصرف دقیق باید مطابق با نسخه باشد. با این حال، نحوه مصرف عمومی قرص لتروزول شامل موارد زیر می‌باشد؛
دوز مصرفی عمومی این دارو برای تحریک تخمک‌گذاری یک قرص (2.5 میلی گرمی) روزانه به صورت خوراکی است که از روز سوم تا پنجم قاعدگی شروع می‌شود و به مدت ۵ روز ادامه می‌یابد.
درمان در روز ۳ تا ۵ قاعدگی آغاز می‌شود. در این زمان، سطح هورمون‌ها و تخمک‌ها مناسب است تا دارو بتواند بهترین تأثیر را بگذارد. اگر در یک دوره مصرف، تخمک‌گذاری رخ ندهد، ممکن است پزشک دوز دارو را افزایش دهد.
قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن قرص خودداری کنید. برای تسهیل جذب دارو، بهتر است قرص را در زمان مشخصی از روز مصرف کنید و هر روز در همان زمان قرص را مصرف کنید.
مصرف لتروزول برای سه دوره متوالی توصیه می‌شود. اگر پس از سه دوره تخمک‌گذاری اتفاق نیفتد، پزشک ممکن است گزینه‌های درمانی دیگری را پیشنهاد دهد.
چقدر بعد از مصرف قرص لتروزول باردار می‌شویم؟
مصرف لتروزول برای تحریک تخمک‌گذاری بیشتر در زنان مبتلا به ناباروری یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) تجویز می‌شود. با این حال، زمان بارداری بعد از مصرف این دارو برای هر زن ممکن است متفاوت باشد. پس از مصرف قرص لتروزول، زمان تخمک‌گذاری حدود ۵ تا ۱۰ روز پس از پایان دوره مصرف دارو (که معمولاً ۵ روز است) خواهد بود. این بدان معناست که تخمک‌گذاری بعد از پایان مصرف قرص رخ می‌دهد.
در صورتی که تخمک‌گذاری موفقیت‌آمیز باشد و اسپرم در زمان تخمک‌گذاری به تخمک برسد، بارداری ممکن است ظرف یک یا دو هفته پس از تخمک‌گذاری رخ دهد.
با این حال، حدود ۲ هفته بعد از تخمک‌گذاری، ممکن است آزمایش خون یا تست خانگی بارداری را انجام دهید تا بارداری خود را بررسی کنید.
علائم تخمک گذاری بعد از مصرف لتروزول چیست؟
پس از مصرف لتروزول، برخی از زنان ممکن است علائم خاصی را تجربه کنند که نشان‌دهنده تخمک‌گذاری موفق است. این علائم در حدود ۱۰ تا ۱۲ روز پس از مصرف دارو شروع می‌شوند و شامل موارد زیر می‌باشند؛
تغییرات در ترشحات دهانه رحم
درد یا فشار در ناحیه تخمدان‌ها (درد تخمک‌گذاری)
افزایش دمای بدن (افزایش دمای پایه بدن)
افزایش حساسیت پستان‌ها
تغییر در موقعیت و سفتی دهانه رحم
افزایش میل جنسی
نحوه عملکرد قرص لتروزول
مهارکننده آروماتاز - با اتصال به گروه هِم آنزیم آروماتاز، تبدیل آندروژن به استروژن را مسدود می‌کند که به نوبه خود فعالیت آن را مهار می‌کند. متابولیت این دارو 4،4′- متانول-بیسبنزونیتریل است که از طریق فعالیت CYP3A4 و 2A6 صورت می‌گیرد. آنزیم‌های مهار شده آروماتاز و دفع از طریق ادرار 90% صورت می‌گیرد.
عوارض قرص لتروزول
عوارض لتروزول ممکن است خفیف تا شدید باشد که براساس شرایط هر فردی متفاوت است. برخی از عوارض قرص لتروزول شامل موارد زیر می‌باشد؛
درد استخوان و کمردرد
گرگرفتگی
حالت تهوع
تعریق شبانه و تنگی نفس
سرفه و خستگی
یبوست یا اسهال
فشار خون بالا یا درد قفسه سینه
کاهش وزن
درد سینه
سردرد و ضعف
پوکی استخوان و شکستگی استخوان
توجه داشته باتشید که برخی از عوارض جانبی این دارو بسیار خطرناک است و نیاز به مراجعه فوری به پرشک دارد. برخی از عوارض جدی لتروزول شامل موارد زیر است؛
مشکل در تنفس
خونریزی یا کبودی غیر عادی
ضعف یا بی‌حسی دست یا پا
سردرد شدید
مشکلات گفتاری ناگهانی
درد قفسه سینه
درد در سمت راست بالای معده
زرد شدن پوست یا چشم
کهیر
خارش
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از مصرف لتروزول، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. برخی از موارد احتیاط قرص لتروزول شامل موارد زیر می‌باشد؛
بیماران قبل از استفاده از قرص لتروزول، اطلاعات دارویی موجود بر روی بسته‌بندی آن را مطالعه کنید. سازنده اطلاعات کافی در رابطه با موارد احتیاط و منع مصرف این دارو را بیان کرده است. در صورتی که هرکدام از این موارد احتیاط در شما وجود دارد، از مصرف دارو خودداری کرده و به پزشک مراجعه کنید.
در نارسایی کبد احتیاط کنید. تجویز دوز کم برای بیماران مبتلا به نارسایی کبدی؛ تاثیر نارسایی کبدی بر قرار گرفتن در معرض دارو در بیماران سرطانی با سطوح بیلی‌روبین بالا مشخص نشده است.
کاهش در تراکم مواد معدنی استخوان ممکن است رخ دهد. نظارت بر تراکم مواد معدنی استخوان را در نظر بگیرید.
مصرف این دارو ممکن است باعث سرگیجه، خواب آلودگی و خستگی شود. هنگام کار با ماشین آلات یا رانندگی احتیاط کنید.
دوز و مقدار مصرف این دارو برای بیماران بسیار متفاوت است. با پزشک در رابطه با نحوه مصرف و خطرات استفاده از آن مشورت کنید.
مصرف قرص لتروزول در بارداری
مصرف لتروزول در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. اطلاعات در مورد تاثیرات دقیق قرص لتروزول بر بارداری محدود است، اما شواهد موجود نشان می‌دهند که مصرف این دارو در دوران بارداری می‌تواند مشکلات جدی برای جنین ایجاد کند.
تداخل دارویی قرص لتروزول
یماران قبل از مراجعه به پزشک لیستی از داروهای شیمیایی و گیاهی مورد استفاده خود تهیه کرده و به وی نشان دهید. هیچ دارویی را بدون تایید پزشک خود شروع، قطع یا تغییر ندهید. در ادامه با تداخلات دارویی لتروزول آشنا خواهید شد؛
تداخل خطرناک: استروژن‌ها (مانند اتینیل استرادیول، استروژن های کونژوگه)، مسدودکننده‌های استروژن (مانند آناستروزول، تاموکسیفن)، تیبولون
کاهش اثرات لتروزول توسط داروها: تاموکسیفن
افزایش اثرات داروها توسط لتروزول: متادون، لوومتادون، نینتدانیب
شرایط نگهداری قرص لتروزول
قرص لتروزول باید در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه کنید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر
در زمینه ناباروری، این دارو برای زنانی که به دلیل اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) قادر به تخمک‌گذاری نیستند، گزینه درمانی مهمی محسوب می‌شود. با کاهش سطح استروژن در بدن، لتروزول به تخمدان‌ها سیگنال می‌دهد تا هورمون‌های محرک تخمک‌گذاری تولید کنند که این فرایند می‌تواند به افزایش شانس بارداری کمک کند.
