فشار خون بالا یک مسئله جدی سلامتی است که در صورت عدم کنترل موثر، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. یکی از دستاوردهای موفق در این زمینه، داروهای متعددی مانند بتاکسولول است که به عنوان یک بلوکر بتا-آدرنرژیک انتخاب می‌شود. این دارو با تأثیر بر سیستم عصبی اتونوم، توانسته است در کنترل فشار خون و پیشگیری از عوارض جانبی غیرمطلوب مرتبط با فشار خون بالا موثر باشد. در این مقاله، تاثیرات داروی بتاکسولول (Betaxolol) به‌عنوان یکی از گزینه‌های مهم در درمان فشار خون بالا مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در ادامه به خصوصیات فارماکولوژیکی، مکانیسم عمل، ویژگی‌های دارویی و کاربردهای این دارو در موارد مختلف خواهیم پرداخت.
داروی بتاکسولول چیست؟ آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Betaxolol
اشکال دارویی بتاکسولول
قرص: 10 میلی گرم و 20 میلی گرم
قطره چشمی
موارد مصرف قرص بتاکسولول
داروی بتاکسولول برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود. کاهش فشار خون بالا به جلوگیری از سکته مغزی، حملات قلبی و مشکلات کلیوی کمک می‌کند. بتاکسولول متعلق به دسته‌ای از داروهای شناخته شده به عنوان مسدودکننده‌های بتا است. این دارو با مسدود کردن عملکرد برخی از مواد شیمیایی طبیعی در بدن شما مانند اپی نفرین که بر قلب و عروق خونی تأثیر می‌گذارد، عمل می‌کند. این فرایند باعث کاهش ضربان قلب و فشار خون می‌شود. اشکال چشمی این دارو به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای درمان فشار بالای داخل چشم ناشی از گلوکوم (نوع زاویه باز) یا سایر بیماری‌های چشمی (مانند فشار خون چشم) استفاده می‌شود. کاهش فشار داخل چشم به پیشگیری از نابینایی کمک می‌کند.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Betaxolol
مکانیسم عمل داروی بتاکسولول مسدودکننده گیرنده بتا آدرنرژیک؛ انتخاب قلب برای گیرنده بتا-1 در دوزهای پایین است. نیمه عمر این دارو 14-22 ساعت و فراهمی زیستی 89% می‌باشد. همچنین، شروع اثر دارو 1-1.5 ساعت، اوج پلاسما 3 ساعت در غلظت 21.6 نانوگرم در میلی لیتر می‌باشد.
مقدار مصرف داروی Betaxolol
داروی بتاکسولول (Betaxolol) را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک بار در روز مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. از این دارو به طور منظم استفاده کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید. اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا احساس بیماری نمی‌کنند. برای درمان فشار خون بالا، ممکن است چندین ماه طول بکشد تا فواید کامل این دارو مشاهده شود. اگر وضعیت شما بهبود نیافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.
زمان مصرف قرص بتاکسولول
قبل از مصرف قرص یا قطره چشمی بتاکسولول، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو با دقت بررسی کنید. قطره چشمی این دارو را طبق دستور پزشک، معمولاً روزانه دو بار در چشم‌های آسیب دیده استفاده کنید. برای استفاده از قطره چشم، ابتدا دستان خود را شستشو دهید. برای جلوگیری از آلودگی، نوک قطره چکان را لمس نکنید یا اجازه ندهید با چشم یا هر سطح دیگری تماس داشته باشد.
قبل از استفاده بطری را به خوبی تکان دهید. سر خود را به عقب خم کنید، به سمت بالا نگاه کنید و پلک پایین را به سمت پایین بکشید تا کیسه‌ای بسازید. قطره چکان را مستقیماً روی چشم خود نگه دارید و یک قطره را داخل کیسه بریزید. به سمت پایین نگاه کنید و به آرامی چشمان خود را به مدت 1 تا 2 دقیقه ببندید. یک انگشت خود را در گوشه چشم خود (نزدیک بینی) قرار دهید و فشار ملایمی وارد کنید.
طریقه مصرف داروی بتاکسولول
اگر از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، قبل از استفاده از قطره چشمی آن را بردارید. قبل از تعویض لنزهای تماسی حداقل 15 دقیقه صبر کنید.
بعد از مصرف قطره چشمی، سعی کنید پلک نزنید و چشم خود را مالش ندهید. این کار از تخلیه قطره موجود در چشم جلوگیری می‌کند تا دارو جذب چشم شود.
پس از هر بار استفاده، درپوش قطره چکان را تعویض کنید. اگر از نوع دیگری از داروی چشمی (مانند قطره یا پماد) استفاده می‌کنید، حداقل 10 دقیقه قبل از استفاده از سایر داروها صبر کنید. قبل از استفاده از پماد، از قطره‌های چشمی استفاده کنید تا قطره‌های چشمی وارد چشم شوند.
داروی بتاکسولول را در اشکال دارویی قرص و قطره چشمی تا آخرین دوز تجویز شده مصرف کنید. حتی اگر احساس خوبی دارید به استفاده از این دارو ادامه دهید. اکثر افراد مبتلا به گلوکوم یا فشار بالای چشم احساس بیماری نمی‌کنند.
در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته، یک نوبت را دو بار مصرف نکنید.
موارد احتیاط
قبل از مصرف داروی بتاکسولول، اگر به آن یا سایر مسدودکننده‌های بتا (مانند آتنولول، متوپرولول) حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله انواع خاصی از مشکلات ریتم قلب (مانند ضربان قلب آهسته، بلوک دهلیزی درجه دوم یا سوم)، گردش خون، مشکلات (مانند بیماری رینود، بیماری عروق محیطی)، مشکلات تنفسی (مانند آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم)، گلوکوم، نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، بیماری کبد، اختلالات روانی و خلقی (مانند افسردگی)، یک بیماری خاص عضلانی (میاستنی گراویس)، بیماری‌های پوستی (مانند پسوریازیس)، بیماری پرکاری تیروئید و… با پزشک در رابطه با خطرات دارو مشورت کنید.
مصرف این دارو (Betaxolol) در برخی بیماران سبب گیجی و خواب آلودگی شده است. در صورت بروز این عارضه، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری بالایی دارند، پرهیز کنید. تا حدامکان رانندگی نکرده و کار با ماشین‌آلات و تجهیزات را به زمانی دیگر موکول کنید. اگر دیابت دارید، این دارو ممکن است کنترل سطح قند خون را دشوارتر کند. سطح قند خون خود را به طور منظم طبق دستور پزشک بررسی کنید. در صورت داشتن علائم قند خون بالا مانند افزایش تشنگی یا ادرار، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. کودکان ممکن است در حین استفاده از این دارو در معرض خطر بیشتری برای کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) باشند.
موارد هشدار استفاده از داروی بتاکسولول
بیماری برونش اسپاستیک، نارسایی عروق مغزی، CHF، کاردیومگالی، دیابت، پرکاری تیروئید و تیروتوکسیکوز، بیماری کبدی، نارسایی کلیوی، بیماری عروق محیطی (خطر احتمالی کاهش پرفیوژن جفت، برادی کاردی جنینی، هیپوگلیسمی)، استفاده در فئوکرومیتوم، IDDM و…با احتیاط این دارو را مصرف کنند.
جراحی و بیهوشی: بتابلوکرهای مزمن تجویز شده نباید به طور معمول قبل از جراحی بزرگ حذف شوند. با این حال، اختلال در توانایی قلب در پاسخ به محرک‌های آدرنرژیک رفلکس ممکن است خطرات بیهوشی عمومی و روش‌های جراحی را افزایش دهد.
برای کمک به جلوگیری از افت قند خون، مطمئن شوید که کودکان به طور منظم غذا می‌خورند. اگر کودک شما نمی‌تواند به طور منظم غذا بخورد، استفراغ می‌کند یا علائم قند خون پایین (مانند تعریق، لرزش) دارد، فوراً به پزشک اطلاع دهید.
افراد مسن ممکن است در هنگام استفاده از این دارو در معرض خطر آهسته ضربان قلب باشند.
این دارو باید فقط در صورت نیاز واضح در دوران بارداری استفاده می‌شود. نوزادانی که مادرانشان این دارو را نزدیک به تاریخ زایمان مصرف کرده‌اند ممکن است مشکلاتی مانند فشار خون پایین، ضربان قلب پایین و وزن کم هنگام تولد داشته باشند و ممکن است نیاز به نظارت پزشکی خاصی داشته باشند. در مورد خطرات و مزایای مصرف این دارو در دوران بارداری با پزشک خود صحبت کنید.
موارد منع مصرف داروی بتاکسولول
برادی کاردی سینوسی، بلوک قلبی 2/3 درجه، شوک قلبی، نارسایی آشکار قلبی، حساسیت مفرط، سندرم سینوس بیمار بدون ضربان ساز دائمی
حساسیت مفرط
عوارض قرص بتاکسولول (Betaxolol)
سرگیجه، سبکی سر، خواب‌آلودگی و سردرد، مشکلات خواب، کاهش توانایی جنسی، ناراحتی معده، حالت تهوع، اسهال، خشکی چشم و ضعف برخی از عوارض داروی بتاکسولول (Betaxolol) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار شد یا بدتر شد، فورا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. برای کاهش خطر سرگیجه و سبکی سر، هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده به آرامی بلند شوید. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم جدید یا بدتر شدن نارسایی قلبی (مانند تنگی نفس، تورم مچ پا)، خستگی غیرعادی، سوزن سوزن شدن پوست، تغییرات ذهنی یا خلقتی (مانند افسردگی، توهم، گیجی)، درد مفاصل، تغییرات بینایی، غش، درد معده و… می‌باشد. در ادامه به برخی از عوارض جانبی داروی بتاکسولول خواهیم پرداخت؛
خستگی (2-10%)
برادی کاردی (6-8%)
درد قفسه سینه (2-7%)
سوء هاضمه (2-5%)
بی‌حالی (3%)
شدت سرد (2%)
اسهال (2%)
تنگی نفس (2%)
ادم (2%)
تپش قلب (2%)
فارنژیت (2%)
تداخل دارویی بتاکسولول
تداخلات رده X (پرهیز): فلوکتافنین، ریواستیگمین
کاهش اثرات داروها توسط بتاکسولول چشمی: آگونیست های بتا 2، اپی نفرین (بینی، استنشاق دهانی، راسمیک، سیستمیک)، مشتقات تئوفیلین
افزایش اثرات داروها توسط بتاکسولول چشمی: آلفا 1 بلاکرها، آگونیست های آلفا 2، داروهای ضد جنون فنوتیازینی، بوپیواکائین، گلیکوزیدهای قلبی، آگونیست های کولینرژیک، دیزوپیرامید، مشتقات ارگوت، فینگولیمود، عصاره گرده گیاهان آلرژی زا (عصاره 5 علف)، لیدوکائین (سیستمیک و موضعی)، مپیواکائین، متاکولین،سولفونیل اوره ها
افزایش اثرات بتاکسولول چشمی توسط داروها: مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آگونیست های آلفا 2، آمینو کینولون های ضد مالاریا، آمیودارون، داروهای ضد جنون فنوتیازینی، مسدودکننده های کانال کلسیم غیردی‌هیدروپیریدینی، دی‌پیریدامول، دروندارون، فلوکتافنین، متوکسی فلوران، نیفدیپین، پروپافنون، رگورافنیب، رزرپین، ریواستیگمین
مصرف قرص بتاکسولول (Betaxolol) در دوران بارداری و شیردهی
مصرف قرص بتاکسولول (Betaxolol) در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند باعث مشکلات سلامتی در نوزاد مانند کند شدن ضربان قلب، فشار خون پایین و وزن کم هنگام تولد شود. اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، باید با پزشک خود در مورد مصرف قرص بتاکسولول صحبت کنید. زیرا، ممکن است لازم باشد داروی خود را به داروی دیگری که در دوران بارداری بی‌خطرتر است تغییر دهید.
شرایط نگهداری داروی Betaxolol
قرص بتاکسولول باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر داروی بتاکسولول
داروی بتاکسولول به‌عنوان یک بلوکر بتا-آدرنرژیک در درمان فشار خون بالا نقش مهمی ایفا می‌کند. خصوصیات فارماکولوژیکی این دارو به‌ویژه اثرات مهم ضدآریتمی و کاهنده فشار خون آن، این دارو را به یک گزینه اثربخش و مؤثر در کنترل فشار خون تبدیل کرده است. مکانیسم عمل بتاکسولول در مهار اثرات بتا-آدرنرژیک، تأثیرگذاری در سیستم قلبی-عروقی و کنترل عوارض ناشی از فشار خون بالا، این دارو را به یک گزینه مناسب در درمان فشار خون بالا تبدیل می‌کند.
