اطلاعات دارویی واکسن ب ث ژ | BCG
واکسن ب ث ژ (Bacillus Calmette-Guérin) برای جلوگیری از سل (TB) در افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند اما در خطر ابتلا به آن قرار دارند، استفاده می‌شود. این برای درمان بیماری سل استفاده نمی‌شود. ب ث ژ حاوی باکتری‌های زنده و ضعیف شده است و تزریق این باعث تولید آنتی بادی علیه باکتری‌های مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و ایجاد محافظت در بدن می‌شود.
واکسن ب ث ژ چه زمانی زده می شود؟
به طور کلی تزریق واکسن ب ث ژ در ایران مربوط به کودکان زیر ۱ سال است و بهترین اثربخشی آن زمانی است که در بدو تولد تزریق شود و نزدن واکسن ب ث ژ بعد از این سن بهتر است. با این وجود گاهی ممکن است برای افرادی که در تماس نزدیک با بیماران هستند یا افرادی که در مناطق پر خطر زندگی می‌کنند در بزرگسالی نیز در نظر گرفته شود.
واکسن ب ث ژ بدو تولد (واکسن ب ث ژ نوزاد)
واکسن‌های بدو تولد واکسن سل یا همان ب ث ژ، واکسن خوراکی فلج اطفال و واکسن هپاتیت (ب) می‌باشد.
مقدار و روش مصرف واکسن ب ث ژ
ب س ژ را دقیقاً همانطور که پزشک تجویز کرده است، باید تزریق نمود.
دوز واکسن ب ث ژ به سن فرد بستگی دارد.
واکسن ب ث ژ توسط یک فرد متخصص در داخل پوست تزریق می‌شود.
موارد منع مصرف واکسن ب ث ژ
چنانچه فرد شرایط یا بیماری خاصی دارد، باید قبل از واکسیناسیون با پزشک مشورت کند. به ویژه اگر شرایط زیر را دارد:
سابقه واکنش آلرژیک به هر نوع دارو
بارداری
شیردهی
سوختگی یا مشکلات پوستی اخیر
مثبت شدن تست پوستی توبرکولین
اختلال در سیستم ایمنی بدن (ایدز، لوسمی)
اگر فرد اخیراً دچار عفونت یا تب شده است.
موارد هشدار و احتیاطات ویژه واکسن ب ث ژ
در دوران بارداری و شیردهی، نباید دارویی خودسرانه و بدون مشورت با پزشک استفاده شود. این دارو می‌تواند آثار مخربی روی جنین و یا مادر داشته باشد. در صورتی که پزشک تزریق واکسن ب ث ژ را برای فرد باردار ضروری ببیند، این دارو را تجویز خواهد کرد.
واکسن ب ث ژ ممکن است با تست پوستی توبرکولین تداخل داشته باشد و باعث نتایج اشتباه شود. پیش از انجام این آزمایش پوستی پزشک باید از دریافت این واکسن مطلع شود.
تزریق ب ث ژ ، ممکن است باعث احساس بیماری شود، لذا فرد باید قبل از رانندگی و کار با ماشین آلات، از هوشیاری خود مطمئن شود.
تداخلات دارویی واکسن ب ث ژ
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تأثیر داروها را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آنها شود. بنابراین برای مصرف این دارو، فرد باید لیست تمام داروهایی که مصرف می‌کند اعم از داروهای تجویزی و غیرتجویزی (گیاهی، مکمل و …) را با پزشک در میان بگذارد.
از جمله داروهایی که ممکن است با ب س ژ تداخل داشته باشند عبارتند از:
آنتی بیوتیک‌ها (مانند ایزونیازید، ریفامپین، اتامبوتول، پیرازین آمید)
کورتیکواستروئیدها (مانند هیدروکورتیزون، پردنیزون)
داروهای شیمی درمانی سرطان
داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند (مانند سیکلوسپورین، تاکرولیموس)
عوارض جانبی واکسن ب ث ژ
همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. اما بسیاری از مصرف کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند. در صورت بروز مستمر هریک از عوارض می‌بایست به پزشک اطلاع داده شود:
درد و تورم یا قرمزی در اطراف محل تزریق
غدد لنفاوی متورم
تب خفیف
درد استخوان
درد عضلانی
مراقبت های بعد از واکسن ب ث ژ
پزشک، پرستار یا فرد متخصصی که واکسیناسیون را انجام می‌دهد، نکات لازم در مورد مراقبت‌های بعد از واکسن را به فرد ارائه داده یا بروشوری را به او تحویل خواهند داد.
مصرف بیش از حد واکسن ب ث ژ (مسمومیت دارویی)
از آنجایی که این توسط پزشک و فرد متخصص تجویز و تزریق می‌شود، احتمال مسمومیت دارویی وجود ندارد.
نماندن جای واکسن ب ث ژ
بعد از تزریق واکسن ب ث ژ، ابتدا یک واکنش پوستی مثل زخم شدن جای واکسن در محل تزریق واکسن رخ می‌دهد و معمولاً جای واکسن به صورت یک اسکار تا بزرگسالی هم در بازوی فرد باقی می‌ماند که معمولاً اندازه آن، آنقدر بزرگ نیست که آزار دهنده باشد. البته ممکن است جای این واکسن نماند که نشانه اثربخش نبودن واکسن نیست.
شرایط نگهداری واکسن ب ث ژ
این واکسن در مراکز درمانی و بهداشت در شرایط مناسب نگهداری می‌شوند.
