تولید گاز در دستگاه گوارش یک اتفاق طبیعی است، اما گاز بیش از حد برای اغلب افراد به ویژه نوزادان آزاردهنده است و به درمان نیاز دارد. در این مقاله درباره نفخ نوزادان صحبت می‌کنیم و به این سوال که چکار کنیم نفخ شکم نوزاد از بین برود یا چگونه باد شکم نوزاد را بگیریم، پاسخ می‌دهیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
عوامل ایجاد نفخ کودک
عوامل متعددی می‌تواند باعث شود فرزند شما دچار نفخ شود. درد ناشی از نفخ شکم در سه ماه اول زندگی نوزادان شایع است. این درد همچنین بین سن‌های شش تا ۱۲ ماهگی، یعنی زمانی که شیرخواران بسیاری از غذاهای کمکی مختلف را برای اولین بار می‌خورند بیشتر است. برخی از دلایل ایجاد نفخ در نوزادان شامل موارد زیر است:
خوردن یک پروتئین خاص در شیر خشک یا شیر مادر
درد ناشی از نفخ شکم در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، می‌تواند ناشی از عدم تحمل یک پروتئین در رژیم غذایی باشد. شناسایی و حذف مادۀ غذایی مشکل‌ساز، ممکن است به رفع این عارضه کمک کند. محصولات لبنی از رایج‌ترین عوامل مشکل‌ساز است.
اگر نوزاد شما با شیر خشک تغذیه میشود و به نظر می‌رسد دچار نفخ شده است، این امکان وجود دارد که نسبت به پروتئین موجود در این شیر خشک، عدم تحمل غذایی دارد. در این صورت است، پزشک می‌تواند یک شیر خشک ضدحساسیت به شما معرفی کند.
خوردن برخی سبزیجات
کودکان نیز مانند بزرگسالان می‌توانند بعد از خوردن برخی سبزیجات مانند بروکلی و گل‌کلم دچار نفخ شکم شوند. بسیار خوب است که فرزندتان این مواد غذایی سالم را می‌خورد، فقط مراقب باشید که در وعده‌های غذایی متوالی، بیش از حد سبزیجات نفخ‌آور به او ندهید یا مواد غذایی مشکل‌ساز و عادت غذایی‌ای را که باعث ایجاد نفخ شکم در فرزند شما میشود، حذف یا مدیریت کنید.
نوشیدن آب‌میوه
نوزادان و شیرخواران کوچک نباید چیزی غیر از شیر مادر یا شیر خشک بخورند و حتی برای آب دادن به کودک باید تا شش ماهگی‌شان صبر کنید. به احتمال زیاد هضم فروکتوز و ساکارز موجود در آب‌میوه‌های مختلف برای آنها دشوار خواهد بود و در نتیجه، ممکن است دچار نفخ شکم یا حتی اسهال شوند.
کمبود آب
نوشیدن آب برای شیرخواران زیر شش ماه توصیه نمی‌شود و آب آشامیدنی هم مشکل نفخ شکم را از بین نمی‌برد، اما یبوست نوزادان اغلب با گاز معده و درد شکمی همراه است و نوشیدن آب به رفع یبوست یا هر گونه مشکلی در دفع کمک می‌کند. به شیرخواران شش ماهه، علاوه بر شیر مادر یا شیر خشک، روزانه یک چهارم تا نصف یک لیوان؛ معادل ۶۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب بدهید. هرچه کودک شما به ۱۲ ماهگی نزدیک‌تر میشود، مقدار آب را به نصف لیوان تا سه چهارم لیوان یعنی ۱۲۰ تا ۱۸۰ میلی‌لیتر در روز افزایش دهید.
تشخیص و درمان نفخ شکم کودک
برای تشخیص نفخ در نوزادان و تسکین آن راهکارهایی وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
نوزادان را هنگام تغذیه به حالت عمودی نگه دارید:
می‌توانید سعی کنید که کودک خود را در طول تغذیه به حالت ایستاده‌تری نگه دارید تا شیر خشک یا شیر مادر بتواند راحت‌تر به شکم کودک برسد. اگر نوزاد جمع شده یا قوز کرده است، بیشتر احتمال دارد که هوا همراه با شیر یا مواد غذایی در شکم او گیر بیفتد.
از غذا دادن با عجله و همراه با اضطراب خودداری کنید:
کودک را قبل از اینکه خیلی گرسنه شود تغذیه کنید. اگر او از گرسنگی به گریه افتاده باشد، بیشتر احتمال دارد که هوا را همراه با غذا ببلعد. سعی کنید به او در یک محیط آرام شیر یا غذا بدهید. روشنایی را کم کنید، موسیقی آرامی پخش کنید و از خواهر یا برادر نوزاد بخواهید که برای مدتی با سروصدای کمتری بازی کنند.
نوزاد را به شکل مرتب آروغ دهید:
آروغ گرفتن مکرر از نوزاد کمک می‌کند تا حباب‌های هوای گیرافتاده در شکم او خارج شود. برای آروغ گرفتن تا پایان غذا خوردن او صبر نکنید و وقتی سینهٔ خود را برای شیر دادن عوض می‌کنید یا در حین تغذیه با شیشهشیر، هر چند دقیقه یک بار، پشت او را عمودی نگه دارید و او را آروغ دهید.
شیشهشیر را بررسی کنید:
اگر نوزاد شما با شیشهشیر تغذیه میشود، لازم است در خرید شیشهشیر دقت کنید تا دچار نفخ نشود. او هرچه هوای بیشتری در طول تغذیه ببلعد، بیشتر احتمال دارد که با مشکل شکم روبه‌رو شود. به عنوان مثال، سوراخ نوک پستانک یا سرشیشه در شیشهشیر نباید بیش از حد کوچک یا بیش از حد بزرگ باشد. یک سوراخ بسیار کوچک او را خسته خواهد کرد و باعث میشود برای خوردن شیر بیشتر تلاش کند و در نتیجه هوا را ببلعد و یک سوراخ بیش از حد بزرگ نیز باعث میشود که مایع با سرعت زیادی وارد دهان او شود. برخی شیشه‌شیرها به طور خاص برای کاهش بلعیدن هوا طراحی شده است و این روی بسته‌بندی ذکر میشود. برخی از شیشه‌شیرها نیز انحناهایی دارد و برخی دیگر دارای منافذ داخلی یا پوششی است که مانع از شکل‌گیری حباب‌های هوا در مایع و مانع از خرابی نوک پستانک میشود که برخی از آنها را شیشهشیر ضدنفخ می‌نامند.
شکم کودک سالم را ماساژ دهید:
یک ماساژ ملایم شکم، علاوه بر کمک به آرام شدن کودک ممکن است به برطرف کردن نفخ شکم یا حداقل تسکین درد آن کمک کند. شما همچنین می‌توانید کودک را برای مدت خیلی کوتاهی روی زانوهای خودتان به صورت دمر بخوابانید و پشت او را مالش دهید. این کار می‌تواند به کاهش فشار بیش از حد کمک کند اما به یاد داشته باشید که از ماساژ دادن کودک مبتلا به ریفلاکس جداً خودداری کنید.
با دستور پزشک از قطرهٔ ضدنفخ استفاده کنید:
هنگامی که کودک شما دچار درد و ناراحتی ناشی از نفخ است، می‌توانید برای کمک به رفع ناراحتی‌های دستگاه گوارشی فوقانی و تحتانی، به او قطرهٔ ضدنفخ کودکان بدهید. داروهای پروبیوتیک نیز ممکن است مفید باشد، اما در مورد نوع و برند چنین داروهایی حتماً لازم است با پزشک کودک خود مشورت کنید.
راه‌های درمان نفخ شکم نوزاد در طب سنتی
طب سنتی با استفاده از داروهای گیاهی و بی‌ضرر می‌تواند بیماری‌های مختلف را درمان کند. برای درمان نفخ در نوزادان هم می‌توان از داروهای گیاهی مناسب با سن و سال نوزادان و کودکان استفاده کرد.
تاثیره ترنجبین در درمان نفخ شکم
ترنجبین یکی از موثرترین درمان‌های خانگی برای از بین بردن باد شکم است. طرز استفاده از آن به این صورت است که باید نصف قاشق چایخوری ترنجبین را داخل نصف استکان آب جوش حل کنید، سپس آن را صاف کنید و عصاره‌ی به دست آمده را به نوزاد بدهید. اگر در روز یک یا دو مرتبه ترنجبین به کودک بدهید، نفخ کاهش پیدا می‌کند.
اگر بی‌قراری و نفخ نوزاد زیاد باشد یا بخواهید از درمان موثرتری استفاده کنید، می‌توانید به جای اینکه ترنجبین را در آب خیس کنید، از گلاب، عرق شیرین بیان یا بابونه استفاده کنید.
تاثیره زیره سبز در درمان نفخ شکم
زیره سبز هم یکی از درمان‌های گیاهی موثر در نفخ شکم کودکان یک ساله و بالاتر است. برای استفاده از زیره لازم است یک قاشق از آن را داخل آب جوش بریزید و بعد از ده دقیقه که زیره دم کشید آن را با قاشق به کودک بدهید.
ماساژ شکم نوزاد با روغن‌های گیاهی
یکی از اقدامات موثر برای کاهش نفخ شکم نوزاد این است که هنگام بی‌قراری شکم اورا با روغن اسطوخودوس یا روغن زیتون ماساژ دهید. این کار باعث آرام شدن عضله‌ها و دفع باد از بدن میشود. گرم کردن عضلات شکم با حوله یا پارچه می‌تواند نفخ را تا حد زیادی کاهش دهد.
