درد پریود در اغلب خانم‌ها یک بخش طبیعی از چرخه قاعدگی است، زیرا در هر دوره دیواره مخاطی رحم به‌تدریج شروع به ریزش می‌کند. معمولاً به‌صورت گرفتگی عضلانی دردناک در شکم احساس می‌شود که می‌تواند به کمر و ران گسترش یابد. شدت درد ممکن است در هر دوره متفاوت باشد و گاهی با اسپاسم شدید و در مواقعی به‌صورت یک درد مزمن و جزئی حس می‌شود.
طبق یک بررسی در سال ۲۰۱۴، بین ۱۶ تا ۹۱ درصد خانم‌ها همیشه قاعدگی دردناک یا دیسمنوره (dysmenorrhea) را تجربه می‌کنند. گاهی شدت درد پریود، به خصوص در روزهای اول، به حدی است که توانایی فرد در انجام کارهای روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد. خوشبختانه در اکثر موارد، شدت درد بعد از روز چهارم کاهش می‌یابد.
از نظر پزشکان، دیسمنوره دو نوع اولیه و ثانویه دارد. دیسمنوره اولیه در افرادی اتفاق می‌افتد که همیشه قبل و در طول قاعدگی، احساس درد دارند. درحالی‌که دیسمنوره ثانویه زمانی بروز می‌کند که خانم قبلاً با دردهای خفیف در هر سیکل مواجه می‌شده است و حال به دلیل ابتلا به بیماریهای رحم یا سایر اندامهای لگن، مانند آندومتریوز یا فیبروم رحم، درد شدیدتری را احساس می‌کند. در این‌گونه موارد حتماً باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید، چراکه این مشکل می‌تواند منجر به بروز سرطان و از دست دادن رحم یا تخمدان شود.
متأسفانه بعضی از خانم‌ها از روی ناآگاهی به‌جای مراجعه منظم به پزشک برای معاینات دورهای، هرگونه قاعدگی دردناک را طبیعی تلقی و فقط به خوردن انواع مسکن یا قرص برای درد پریود اکتفا می‌کنند. این نوع سبک زندگی فقط به پیشرفت سریع‌تر بیماری احتمالی کمک خواهد کرد. بنابراین نباید به‌صورت خودسرانه شروع به مصرف انواع مسکن کنید و مشورت با پزشک متخصص ضرورت دارد.
بهترین قرص برای قاعدگی
اگر درمانهای خانگی برای تسکین درد پریود مؤثر واقع نشدند، باید به فکر گزینه های درمانی پزشکی باشید. درمان به شدت و علت اصلی درد شما بستگی دارد. اگر بیماری التهابی لگن یا عفونتهای مقاربتی (STI) باعث درد شما شود، پزشک برای رفع عفونت آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
همچنین پزشک ممکن است مصرف داروهای زیر را به خصوص برای کاهش درد پریود در روز اول، توصیه کند:
- داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن (بروفن یا ژلوفن)، ناپروکسن، آسپیرین، مفنامیک اسید و سلکوکسیب که می‌توانید این داروها را بدون نسخه یا با نسخه پزشک دریافت کنید.
- داروهای تسکیندهنده درد مانند استامینوفن (پاراستامول) یا داروهای ضد درد قویتر مانند استامینوفن کدئین که مطالعات نشان داده‌اند به اندازه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در کاهش درد پریود مؤثر نیستند.
- داروهای ضد افسردگی گاهی برای کاهش برخی از تغییرات خلقی مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی تجویز میشوند.
برخی از داروهای هورمونی که در قالب قرص برای تنظیم قاعدگی یا کنترل بارداری استفاده میشوند، در کاهش شدت درد پریود مؤثر هستند، زیرا از تخمکگذاری جلوگیری می‌کنند که می‌تواند گرفتگی‌های قاعدگی شما را کنترل کند. مطمئناً پزشک در صورت تشخیص، برای شما تجویز خواهد کرد.
مکانیسم اثر انواع قرص‌های مسکن قاعدگی
اصولاً مکانیسم اثر قرص ژلوفن برای درد قاعدگی، قرص سلکوکسیب برای درد پریود و مفنامیک اسید برای درد پریود، بر اساس قابلیت آن‌ها در ممانعت از تولید زیاد پروستاگلاندین‌ها و کاهش التهاب و گرفتگی عضلانی ناشی از ریزش دیواره رحم است. در مواردی که شدت درد شما بسیار زیاد است، پیشنهاد میکنیم از ناپروکسن استفاده کنید.
در مورد مکانیسم اثر داروهای ضد درد مانند استامینوفن باید بدانید که معمولاً به واسطه قدرت تسکین اعصاب مرکزی یا محیطی است.
فوائد مصرف انواع قرص‌های مسکن در طول دوران قاعدگی
از دیگر فوائد قرص‌های مسکن قاعدگی مانند سلکوکسیب، ژلوفن، آسپیرین، ناپروکسن و مفنامیک اسید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ازآنجایی‌که قدرت کاهش التهاب را دارند، مطمئناً منجر به کاهش خونریزی رحم در طی پریود نیز خواهند شد. به‌خصوص در مورد مفنامیک اسید که اثرات بهتری در این زمینه دارد.
- اگرچه بهتر است که به محض شروع علائم قاعدگی مصرف یکی از انواع مسکن را آغاز کنید اما این کار ضرورتی ندارد و می‌توانید هر زمان که مایل بودید داروی خود را میل کنید زیرا قرص‌های مسکن برخلاف آنتی‌بیوتیک زمان‌بندی خاصی ندارد.
- اصولاً انواع داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی اثرگذاری سریعی دارند و پس از گذشت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه می‌توانند به تسکین درد قاعدگی شما کمک کنند.
عوارض جانبی انواع قرص‌های مسکن قاعدگی
تجربه نشان داده است که تمامی داروها در کنار فوائد خود مضراتی نیز دارند. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند از مصرف بی‌رویه داروهای مسکن در طول قاعدگی خودداری کنید و در بدترین حالت ۳ عدد در روز به فاصله هر ۸ ساعت مصرف کنید. مطالعه‌ای اخیراً نشان داد که از هر ۱۰۰ خانم معمولاً ۲ تا ۳ نفر در اثر مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای تسکین درد قاعدگی دچار مشکلات معده، حالت تهوع، سردرد یا خواب آلودگی میشوند.
بنابراین اگر سابقه حساسیت یا واکنش آلرژیک به داروهای سلکوکسیب، ژلوفن، آسپیرین، ناپروکسن و مفنامیک اسید یا سابقه بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، سکته مغزی، مشکل انعقاد خون، زخم یا خونریزی معده، بیماری کبد یا کلیه، آسم، احتباس مایعات را دارید بهتر است به جای مصرف انواع قرص مسکن به سراغ روش‌های خانگی برای تسکین درد پریود بروید.
مصرف هم‌زمان انواع داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و داروهای تسکیندهنده درد برای کاهش سریع‌تر درد قاعدگی هرگز توصیه نمی‌شود. مشاهده شده است که مصرف هم‌زمان ناپروکسن با آسپیرین خطر خونریزی معده را افزایش می‌دهد.
استفاده از آسپیرین برای افراد زیر ۱۶ سال اصلاً توصیه نمی‌شود زیرا خطر بروز سندرم «ری» بعد از ابتلا به ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا آبله‌مرغان را افزایش می‌دهد و بهتر است به‌جای آن استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف شود. ابتلا به سندرم «ری» با خطرات آسیب دائمی به مغز یا حتی مرگ همراه است. ازآنجایی‌که آسپیرین باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شود بهتر است بهعنوان آخرین گزینه به سراغ آن بروید. در مواردی حتی مشاهده شده است که باعث افزایش خونریزی قاعدگی می‌شود. در مبحثی با عنوان قرص برای درد پریود نی نی سایت به نکات زیادی در این زمینه اشاره شده است.
به‌طور کلی، از عوارض جانبی مصرف انواع قرص‌های مسکن قاعدگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بروز علائم حمله قلبی یا سکته مغزی مانند درد قفسه سینه که معمولاً به فک یا شانه شما گسترش می‌یابد، بیحسی یا ضعف ناگهانی در یک طرف بدن، مشکل گفتاری و احساس تنگی نفس (در این زمان مصرف داروی مسکن را قطع کنید و در اولین فرصت به اورژانس پزشکی اطلاع دهید)
واکنش آلرژیک همراه با تب، گلودرد، تورم در صورت یا زبان، سوزش در چشم، بثورات پوستی قرمز یا بنفش رنگ خفیف تا شدید
تورم سراسری بدن یا افزایش سریع وزن
بروز علائم خونریزی معده در طولانی‌مدت مانند مدفوع خونی یا استفراغ کردن همراه با دفع خون
بروز علائم مشکلات کبدی در طولانی‌مدت مانند حالت تهوع، احساس درد بالای معده، خارش، احساس خستگی، علائم شبیه آنفولانزا، از دست دادن اشتها، ادرار تیره رنگ، مدفوع به رنگ خاک رس، زردی (زردی پوست یا چشم)
بروز علائم مشکلات کلیوی در طولانی‌مدت مانند ادرار کم، احساس درد هنگام ادرار کردن، تورم پا، احساس خستگی یا تنگی نفس
بروز علائم کم‌خونی در طولانی‌مدت مانند رنگ پریدگی پوست، احساس سبکی سر یا تنگی نفس، ضربان قلب سریع و مشکل در تمرکز
اخیراً مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بی‌رویه استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی موجب تشدید حساسیت بدن به درد می‌شود. در نتیجه پس از گذشت مدتی از مصرف دارو تأثیر آن در کاهش درد کم می‌شود و بههمیندلیل شما باید داروهای بیشتر یا دوز بالاتری برای تسکین درد مصرف کنید. بنابراین از مصرف بیشازحد انواع قرص‌های مسکن قاعدگی اجتناب کنید و اثرات مفید درمانهای خانگی ذکر شده را دست کم نگیرید.
درمان قاعدگی دردناک با داروهای گیاهی
امروزه انواع قرص گیاهی برای تنظیم قاعدگی در بازار وجود دارد که اصولاً دارای گیاهان دارویی زیر هستند:
بابونه
رازیانه
دارچین
زنجبیل
ریحان
شما می‌توانید از این گیاهان مفید ضد التهاب و مسکن، به‌صورت دمنوش نیز استفاده کنید. پیش از مصرف آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید زیرا احتمال تداخل دارویی با داروهای شیمیایی وجود دارد.
درمان قاعدگی دردناک در طب سنتی
طب سنتی معتقد است که بهترین راه تسکین درد پریود، گرم نگه‌داشتن رحم با کمپرس آب گرم است. در کنار آن، ماساژ شکم با روغنهای اساسی مثل روغن زیتون و کنجد نیز بسیار مؤثر است. بهتر است از مصرف مواد غذایی با طبع سرد مانند خیار و آلو اجتناب کنید و بیشتر مواد غذایی با طبع گرم مانند عسل، خرما، انبه و موز مصرف کنید. خوردن تخم کتان و سیاه‌دانه به میزان کم بسیار مؤثر است. در مورد اثرات مفید طب سوزنی با یکی از کارشناسان طب سنتی مشورت کنید.
