قرص دیابزید برای چیست؟ کاربردها، نحوه مصرف و عوارض

دیابت نوع ۲ یکی از شایع‌ترین اختلالات متابولیکی است که با افزایش سطح قند خون و مقاومت به انسولین مشخص می‌شود. مدیریت این بیماری نیازمند ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی منظم و استفاده از داروهای کاهنده قند خون است. یکی از داروهای مهم در کنترل دیابت نوع ۲، قرص دیابزید (گلی‌کلازید) است که با تحریک ترشح انسولین از سلول‌های بتای پانکراس به کاهش سطح قند خون کمک می‌کند. برای اطلاع از کاربرد، نحوه مصرف، موارد احتیاط و عوارض دیابزید با ما همراه باشید.

قرص دیابزید چیست؟

قرص دیابزید (Diabezid) یک داروی خوراکی است که برای کنترل دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. این دارو یکی از نام‌های تجاری گلی بن کلامید (Glibenclamide) است که به گروه سولفونیل اوره‌ها تعلق دارد و با تحریک ترشح انسولین از پانکراس، سطح قند خون را کاهش می‌دهد.

کاربرد قرص دیابزید

اين دارو با افزايش آزاد‌سازی انسولين از سلول‌های بتای پانكراس باعث كاهش قند خون می‌‌شود. در ادامه به بررسی کاربرد قرص دیابزید خواهیم پرداخت؛

• کنترل دیابت نوع ۲

• جایگزین یا مکمل متفورمین

• کاهش خطر عوارض دیابت

نحوه عملکرد قرص دیابزید

قرص دیابزید که حاوی گلی بن کلامید (Glibenclamide) است که به گروه داروهای سولفونیل اوره‌ها تعلق دارد و با افزایش ترشح انسولین از پانکراس باعث کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌شود. شروع اثر دارو در 1 الی 2 ساعت و اوج اثر حدود 4 تا 6 ساعت می‌باشد. در ادامه با نحوه عملکرد داروی دیابزید آشنا خواهید شد؛

• تحریک سلول‌های بتا در پانکراس

• مهار کانال‌های پتاسیمی وابسته به ATP در سلول‌های بتا

• کاهش سطح گلوکز خون

قرص دیابزید برای دیابت

همانطور که بیان شد، کاربرد اصلی این دارو کنترل دیابت نوع 2 است. باید توجه داشت که قرص دیابزید تنها برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 موثر است و کاربرد برای دیابت نوع یک ندارد. کنترل مناسب قند خون با استفاده از این دارو می‌تواند خطر بروز عوارض مزمن دیابت از جمله رتینوپاتی (آسیب به چشم)، نوروپاتی (آسیب به اعصاب) و نفروپاتی (آسیب به کلیه) را کاهش دهد.

قرص دیابزید برای کاهش عوارض دیابت

این دارو با تحریک سلول‌های بتا در لوزالمعده باعث افزایش ترشح انسولین می‌شود و در نتیجه سطح قند خون را پایین می‌آورد. کاهش سطح قند خون به‌طور مستقیم موجب کاهش خطر بروز عوارض بلند مدت دیابت می‌گردد. به صورت کلی، کنترل مناسب قندخون از آسیب‌های میکروواسکولار از جمله رتینوپاتی، نوروپاتی و نفروپاتی و همچنین، بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری می‌کند.

نحوه مصرف قرص دیابزید

قبل از استفاده دیابزید، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی شامل مقدار و زمان مصرف را بررسی کنید. برای اطلاع از نحوه مصرف دقیق با پزشک یا داروساز مشورت کنید. در ادامه به بررسی نحوه مصرف دیابزید خواهیم پرداخت؛

• این دارو روزانه یک الی دو بار براساس وضعیت بیمار تجویز می‌شود. در صورتی که دو بار در روز استفاده شود، باید 30 دقیقه قبل از غذا یا همراه غذا مصرف شود تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.

• برخی پزشکان توصیه می‌کنند که قرص دیابزید حداقل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از وعده غذایی مصرف شود تا انسولین ترشحی در زمان هضم غذا به بهترین نحو عمل کند.

• قرص را به صورت کامل همراه با یک لیوان آب مصرف کرده و از جویدن یا خرد کردن دارو خودداری کنید. خرد کردن یا جویدن دارو منجر به آزادسازی فوری و در نتیجه افزایش عوارض جانبی می‌شود.

• دارو را مطابق با دستور و نسخه پزشک استفاده کرده و بدون هماهنگی دوز مصرفی خود را افزایش ندهید. مصرف بلند مدت و بیش از اندازه دارو ممکن است عوارض جانبی را افزایش دهد.

• در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.

بهترین زمان مصرف قرص دیابزید

در مواردی که دارو یکبار در روز تجویز شده است، اغلب همراه با صبحانه (به عنوان وعده اصلی روز) مصرف می‌شود. در هر صورت رعایت زمان ثابت مصرف دارو و پیروی از دستور پزشک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با این حال، بهترین زمان مصرف باید توسط پزشک یا داروساز مشخص شود.

قرص دیابزید 30 برای چیست؟

یکی از اشکال پر مصرف این دارو، قرص دیابزید 30 است که کمترین دوز مصرفی است. قرص دیابزید 30 برای کنترل دیابت 2 در بیماران استفاده می‌شود. مکانیسم عمل این دارو تفاوت زیادی با دیگر دوزهای این دارو نداشته و تنها اثر کمتری دارد.

عوارض قرص دیابزید

افت فشار خون یکی از عوارض شایع این دارو است که با سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، تپش قلب و… همراه است. در ادامه به برخی از عوارض قرص دیابزید خواهیم پرداخت؛

• افت فشار خون

• حالت تهوع

• سرگیجه

• لرزش

• استفراغ

• اسهال یا یبوست

• افزایش اشتها

• کهیر

• واکنش‌های آلرژیک

موارداحتیاط و منع مصرف

قبل از مصرف داروی دیابزید، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. برای اطلاع از موارد احتیاط قرص دیابزید با ما همراه باشید؛

• بعد از مصرف این دارو توجه کنید که برای کنترل و پیگیری، باید چند هفته اول به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما را ارزیابی کند.

• دستورات پزشک یا داروساز در مورد مصرف الکل، استعمال دخانیات، مصرف همزمان سایر داروها و محافظت پوست در برابر نور مستقیم خورشید را به شکل دقیق رعایت کنید.

• مصرف بیش از اندازه یا بیشتر از نسخه پزشک ممکن است قند خون شما را کاهش دهد. در صورت کاهش قند خون سریع آن را کنترل کنید و در صورت نیاز با پزشک مشورت کنید.

• علائم افت فشار خون شامل اضطراب، تغییر رفتار، تاری دید، عرق سرد، پوست رنگ پریده سرد، اشکال در تمرکز حواس، خواب آلودگی، گرسنگی مفرط، ضربان تند قلب، سردرد، حالت تهوع، عصبانیت، خواب ناآرام، خستگی یا ضعف غیر عادی است.

• قبل از شروع مصرف قرص دیابزید، در صورت استفاده از داروهای دیگر (داروهای ضد قارچی مانند میکونازول یا داروهای ضد التهاب مانند فنیل بوتازون)، پزشک خود را مطلع سازید؛ زیرا ممکن است تداخل دارویی رخ دهد که بر اثر دارو تأثیر بگذارد.

• این دارو برای دیابت نوع ۲ مناسب است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا کسانی که دچار نارسایی شدید کلیوی یا کبدی هستند، نباید از آن استفاده کنند. در مواردی از جمله کتواسیدوز دیابتی یا شرایط اضطراری (مانند جراحی‌های بزرگ یا بیماری‌های همراه با تهوع و استفراغ شدید) نیز استفاده از این دارو نیاز به نظارت دقیق پزشک دارد.

موارد منع مصرف همزمان با داروی دیابزید شامل موارد زیر است؛

• سابقه حساسیت به دارو و سایز ترکیبات آن

• دیابت نوع یک

• سوختگی شدید

• جراحی بزرگ

• نوسانات شدید قند خون

• بیماری‌های شدید کلیوی یا کبدی

مصرف قرص دیابزید در بارداری

در دوران بارداری، مصرف قرص دیابزید به دلیل عدم وجود مطالعات کافی در زنان باردار توصیه نمی‌شود. مطالعات علمی کافی جهت اثبات ایمنی و اثرگذاری این دارو در بارداری انجام نشده است؛ به همین دلیل، پزشکان برای کنترل قند خون در دوران بارداری، از روش‌های درمانی جایگزینی از جمله انسولین استفاده می‌کنند که سابقه و ایمنی بیشتری دارند.

تداخل دارویی قرص دیابزید

در زمان مراجعه به پزشک باید داروهای مصرفی دیگر از جمله داروهای تجویزی یا گیاهی را به پزشک اطلاع دهید. پزشک با توجه به ترکیبات موجود در دیابزید، تداخلات دارویی را برای شما مشخص کرده و در صورت نیاز دارو را تغییر می‌دهد. برخی از تداخل دارویی دیابزید شامل موارد زیر است؛

• میکونازول

• سایر داروهای ضد دیابت (انسولین، آکاربوز، داروهای تیازولیدیندیون، مهارکننده‌های دی پپتیدیل پپتیداز، آگونیست‌های گیرنده‌های GLP-1)، بتابلوکرها، فلوکونازول، داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (انالاپریل)، آنتاگونیست‌های گیرنده H2، داروهای مهارکننده منوآمین اکسیداز، کلاریترومایسین

• الکل

• داروهای ضد انعقاد (وارفارین)

• دانازول

• کلرپرومازین

• گلوکوکورتیکوئیدها

تفاوت قرص دیابزید و متفورمین

هر دو دارو برای درمان دیابت استفاده می‌شود، تفاوت دیابزید و متفورمین در مکانیسم عمل، کاربرد و عوارض دارو مربوط می‌شود. در ادامه به بررسی تفاوت قرص دیابزید و متفورمین (مکانیسم عمل) می‌پردازیم؛

• دیابزید با تحریک سلول‌های بتای پانکراس باعث افزایش ترشح انسولین می‌شود. به عبارت دیگر، دیابزید عملکرد مستقیم بر روی تولید انسولین دارد و قند خون را با افزایش سطح انسولین کاهش می‌دهد.

• در مقابل، متفورمین به کاهش تولید گلوکز در کبد و بهبود حساسیت سلول‌های بدن به انسولین کمک می‌کند. این دارو بدون تحریک مستقیم ترشح انسولین، باعث افزایش برداشت گلوکز از بافت‌ها و کاهش قند خون می‌شود.

شرایط نگهداری قرص دیابزید

قرص دیابزید باید در دمای اتاق و به دور از نور نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و… باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر

مطالعات نشان داده است که مصرف منظم این دارو، همراه با رعایت رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی منظم، می‌تواند سبب کنترل قند خون و کاهش عوارض مرتبط با دیابت شود. با این حال، توجه به عوارض جانبی احتمالی از جمله هیپوگلیسمی و افزایش وزن ضروری است. بنابراین،