آمپول روگام با جلوگیری از تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh در مادران Rh منفی
آمپول روگام با جلوگیری از تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh در مادران Rh منفی، نقش مهمی در پیشگیری از بروز بیماری همولیتیک نوزاد ایفا می‌کند. این بیماری می‌تواند عوارض جدی و گاه کشنده‌ای برای نوزادان ایجاد کند. بنابراین، تزریق به موقع و صحیح روگام نه تنها ایمنی جنین را تامین می‌کند، بلکه از عوارض احتمالی در بارداری‌های آینده مادر نیز جلوگیری می‌کند
ایمنی بدن یکی از عوامل کلیدی برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها به شمار می‌آید. سیستم ایمنی بدن به طور طبیعی از شما در برابر میکروب‌ها، ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند، اما در برخی مواقع، این سیستم ممکن است با چالش‌هایی مواجه شود که به سلامت فرد آسیب می‌زند. یکی از این چالش‌ها، ناسازگاری Rh بین مادر و جنین در دوران بارداری است که می‌تواند به عواقب جدی برای نوزاد منجر شود. در این راستا، آمپول روگام به عنوان یک روش پیشگیرانه و موثر برای افزایش ایمنی بدن در شرایط خاص به کار می‌رود.
آمپول روگام با جلوگیری از تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh در مادران Rh منفی
اشکال دارویی روگام
محلول تزریقی
موارد مصرف آمپول روگام
آمپول روگام (Rho(D) Immune Globulin) یک داروی ایمنی‌زا است که برای پیشگیری از ایجاد واکنش‌های ایمنی در مادرانی که گروه خونی آن‌ها Rh منفی است و جنین دارای گروه خونی Rh مثبت است، استفاده می‌شود. این واکنش ایمنی می‌تواند در بارداری‌های بعدی مشکل‌ساز شود و به بیماری همولیتیک جنین (Rh incompatibility) منجر گردد.
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی روگام
روگام با مهار سیستم ایمنی بدن از تولید آنتی‌بادی‌های Rh جلوگیری می‌کند. این امر باعث می‌شود که سیستم ایمنی مادر Rh منفی به گلبول‌های قرمز Rh مثبت جنین حمله نکند. اگر مادر Rh منفی در دوران بارداری اول در معرض خون Rh مثبت قرار بگیرد، در صورت عدم درمان، آنتی‌بادی‌های تولید شده می‌توانند در بارداری‌های بعدی باعث آسیب به جنین‌های Rh مثبت شوند. روگام از این اتفاق جلوگیری می‌کند.
روگام با معرفی آنتی‌بادی‌های ضد Rh (آنتی-D) به سیستم گردش خون، مانع از تحریک سیستم ایمنی به سلول‌های خونی Rh مثبت می‌شود. این آنتی‌بادی‌ها به گلبول‌های قرمز Rh مثبت متصل شده و آن‌ها را غیرفعال می‌کنند تا سیستم ایمنی مادر آن‌ها را به‌عنوان عامل بیگانه تشخیص ندهد. با این مکانیسم، روگام از تولید آنتی‌بادی‌های مادری که می‌توانند به گلبول‌های قرمز جنین Rh مثبت حمله کنند، جلوگیری می‌کند.
فاکتور Rh چیست؟
فاکتور Rh یک پروتئین است که بر سطح گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود. وجود یا عدم وجود این پروتئین، عامل تعیین‌کننده مثبت یا منفی بودن گروه خونی است. فاکتور Rh به نوع خاصی از آنتی‌ژن‌ها اشاره دارد که در خون افراد وجود دارد و به ویژه در سیستم گروه‌بندی خونی ABO مهم است.
مقدار مصرف آمپول روگام
قبل از تزریق آمپول روگام، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی یا نسخه پزشک را با دقت بررسی کنید. این دارو باید در ساعات مساوی و مطابق با نسخه پزشک تزریق شود تا بهترین اثر را داشته باشد. در صورت فراموشی یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نوبت فراموش شده نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را مطابق با نسخه پزشک ادامه دهید. هرگز برای جبران دوز از دست رفته یک نوبت را دو بار استفاده نکنید.
نحوه مصرف آمپول روگام
آمپول روگام باید طبق دستور پزشک و با رعایت دوز و زمان‌بندی مناسب مصرف شود. نحوه تزریق و زمان مصرف آن به شرایط بالینی فرد و دلایل مصرف (مانند بارداری یا سایر موارد پزشکی) بستگی دارد. روگام معمولاً به صورت تزریق عضلانی در عضلات بزرگ مانند عضله دلتوئید یا سرینی تزریق می‌شود.
در هفته 28 بارداری معمولاً یک دوز استاندارد 300 میکروگرم از آمپول روگام در حدود هفته 28 بارداری به مادران Rh منفی تزریق می‌شود. این تزریق برای جلوگیری از تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh در مادر انجام می‌شود.
بعد از زایمان اگر نوزاد Rh مثبت باشد، معمولاً یک دوز دیگر از آمپول روگام ظرف 72 ساعت پس از زایمان تجویز می‌شود تا از ایجاد واکنش ایمنی در بارداری‌های بعدی جلوگیری شود.
سقط جنین یا بارداری خارج از رحم؛ در صورت سقط جنین یا بارداری خارج از رحم در مادران Rh منفی، آمپول روگام به منظور پیشگیری از تشکیل آنتی‌بادی‌های Rh، ظرف 72 ساعت پس از وقوع این وضعیت تجویز می‌شود.
اگر در دوران بارداری اتفاقی مانند خونریزی، آمینوسنتز (نمونه‌گیری از مایع آمنیوتیک)، یا تروما به شکم رخ دهد، ممکن است نیاز به تزریق اضافی روگام باشد.
موارد احتیاط
قبل از مصرف آمپول روگام، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات سیستم ایمنی، مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، برخی بیماری‌های ریوی (بیماری انسدادی مزمن ریه-COPD)، دیابت، سایر موارد مشکلات معده (مانند تومورها)، بیماری HIV و… با پزشک در رابطه با خطرات این دارو مشورت کنید. در ادامه به برخی از موارد احتیاط آمپول روگام خواهیم پرداخت؛
افرادی که به فرآورده‌های ایمونوگلوبولین یا سایر مواد سازنده روگام حساسیت دارند، باید قبل از استفاده از این دارو با پزشک مشورت کنند. در صورت وجود هرگونه سابقه واکنش آلرژیک یا آنافیلاکسی به محصولات خونی، باید احتیاط بیشتری در مصرف آمپول روگام صورت گیرد.
در افرادی که دچار نقص ایمنی یا سرکوب سیستم ایمنی هستند (مانند بیماران مبتلا به HIV، کسانی که شیمی‌درمانی می‌شوند یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند)، روگام ممکن است اثربخشی کمتری داشته باشد و نیاز به پایش دقیق‌تری دارند.
روگام از پلاسما یا خون انسانی تهیه می‌شود، بنابراین همیشه احتمال انتقال بیماری‌های ویروسی یا عوامل عفونی وجود دارد، اگرچه فرآیندهای استاندارد تولید تلاش دارند تا این خطر را به حداقل برسانند. در صورت سابقه حساسیت به محصولات خونی، باید احتیاط شود.
در افرادی که به تازگی واکسن‌های حاوی ویروس زنده (مانند واکسن سرخک، اوریون، سرخچه، و آبله‌مرغان) دریافت کرده‌اند یا قصد دریافت آن‌ها را دارند، روگام ممکن است بر اثربخشی واکسن تأثیر بگذارد. توصیه می‌شود واکسن‌ها حداقل سه ماه بعد از تزریق روگام تجویز شوند.
در افرادی که دارای مشکلات خونی مانند کمبود پلاکت یا اختلالات انعقادی هستند، تزریق عضلانی ممکن است خطر خونریزی ایجاد کند. در این شرایط ممکن است روش تزریق یا دوز مصرفی نیاز به تنظیم داشته باشد.
روگام به طور ویژه در دوران بارداری استفاده می‌شود و به طور کلی بی‌خطر است. اما باید تحت نظر پزشک و با ارزیابی کامل مصرف شود. در دوران شیردهی نیز مشکلی از نظر ایمنی برای نوزاد گزارش نشده است.
اگر بیمار به داروهای دیگر حساسیت داشته باشد، باید پزشک را مطلع سازد. این دارو ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیک از جمله بثورات پوستی، تب، کهیر یا مشکلات تنفسی شود.
موارد منع مصرف آمپول روگام
حساسیت شدید یا آلرژی به ایمونوگلوبولین
افراد Rh مثبت
عفونت‌های فعال شدید
عوارض آمپول روگام
سرگیجه، خستگی؛ ضعف و سستی، افزایش فشارخون، درد یا تورم در محل تزریق، لخته شدن خون، درد عضلانی، تب و… برخی از عوارض آمپول روگام می‌باشد. به یاد داشته باشید که پزشک شما تشخیص داده که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. در صورت مشاهده علائم یک واکنش آلرژیک جدی، از جمله بثورات پوستی، خارش و تورم (به ویژه در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی، فورا به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی عوارض آمپول روگام خواهیم پرداخت؛
درد یا تورم در محل تزریق
تب
سردرد
احساس ضعف
خستگی
سرگیجه
درد عضلانی
واکنش آلرژیک
لخته شدن خون
افزایش فشارخون
تداخل دارویی روگام
تداخلات رده X (پرهیز): تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
کاهش اثرات داروها توسط آنتی دی ایمونوگلوبولین: واکسن سرخک، اوریون، سرخجه؛ واکسن سرخک، اوریون، سرخجه، آبله‌مرغان؛ واکسن (زنده)، واکسن آبله‌مرغان ویروس
کاهش اثرات آنتی دی ایمونوگلوبولین توسط داروها: تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
مصرف آمپول روگام در دوران بارداری و شیردهی
آمپول روگام به طور خاص برای زنان باردار با گروه خونی Rh منفی که در معرض خطر تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh قرار دارند تجویز می‌شود. این آنتی‌بادی‌ها می‌توانند به گلبول‌های قرمز جنین Rh مثبت حمله کنند و منجر به بیماری همولیتیک جنین و نوزاد شوند. این دارو معمولاً یک دوز از آمپول روگام در هفته 28 بارداری تجویز می‌شود. همچنین، اگر نوزاد پس از زایمان Rh مثبت باشد، ظرف 72 ساعت پس از زایمان دوز دیگری تزریق می‌شود.
روگام از فرآورده‌های پلاسمای انسانی تهیه می‌شود و خطر انتقال عفونت‌های ویروسی با این فرآورده‌ها بسیار کم است، زیرا پلاسما تحت فرآیندهای دقیق برای کاهش خطر انتقال بیماری‌ها قرار می‌گیرد. مصرف روگام برای مادر و جنین معمولاً ایمن است و خطرات جدی در اثر استفاده صحیح آن گزارش نشده است. آمپول روگام در دوران شیردهی نیز ایمن در نظر گرفته می‌شود.
شرایط نگهداری آمپول روگام
آمپول روگام باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.
کلام آخر آمپول روگام
