حق میدهیم که عمیقا نگران شوید وقتی در حال خنده از روی صندلی بلند میشوید و ناگهان یک سرگیجه عجیب و غریب به سراغ شما میآید. علت آن چیست؟ میدانید کمبود برخی ویتامینها در بروز سرگیجه نقش دارند؟
سرگیجه
سرگیجه (Dizziness) به حالت چرخش دورانی در سر میگویند. میتوان سرگیجه را این طور توصیف کرد که گویا فرد در حال حرکت است یا همه چیز به دور او میچرخد. نوعی حالت گیجی یا عدم تعادل، که فرد احساس میکند نمیتواند روی پا بایستد. سرگیجه به تنهایی یک بیماری نیست بلکه نشانهای از بیماری محسوب میشود.
افراد در طول زندگی خود ممکن است بارها دچار سرگیجه شوند که ممکن است به صورت موقت یا طولانی مدت اتفاق بیفتد. اگر دلیل مشخصی برای سرگیجه وجود ندارد و باعث اختلال در زندگی فرد شده باشد، باید به دنبال دلایل و درمان آن بود. هر فردی در هر سن و سال و هر جنسی ممکن است سرگیجه را تجربه کرده باشد. در این مطلب، به بررسی منشا سرگیجه و دلایلی که ممکن است باعث بروز آن باشد خواهیم پرداخت. اگر تجربه این عارضه را دارید با ما همراه باشید.
علائم سرگیجه چیست؟
گفتیم که سرگیجه به تنهایی یک بیماری نیست بلکه نشانهای از یک بیماری به حساب میآید. افراد ممکن است حسهای مختلفی را به سرگیجه تعبیر کنند. یعنی دچار احساسات متفاوتی شوند که هنگام توضیح برای پزشک، آن را سرگیجه مینامند. بعضی از افراد از چرخیدن اجسام به دور خود شکایت دارند. بعضی دیگر میگویند که احساس ضعف یا سبک شدن در سر دارند.
از دست دادن تعادل یا توان ایستادن نیز از مواردی است که به هنگام توصیف سرگیجه اعلام شده است. گاهی فرد از اینکه حالتی شناور یا بیقرار دارد کلافه شده است و گاهی افراد دچار سرگیجه در رختخواب میشوند. در تمامی این موارد، علائم نشان از یک حس کاذب دارد. حسی که با از جا بلند شدن ناگهانی، دویدن، راه رفتن، یا حرکت دادن سریع سر، بیشتر میشود. گاهی حالت تهوع یا گیجی هم به این سرگیجه اضافه میشود. برخی مواقع علائم آنقدر زیاد است که بیمار نیاز به خوابیدن و بستن چشمانش دارد. سرگیجه ممکن است چند ثانیه طول بکشد یا چندین روز متوالی فرد را درگیر خود کند. این علائم نشان میدهند که باید به دنبال دلایل سرگیجه بود تا این تجربه تکرار نشود.
رابطه بین کمبود ویتامین B12 و سرگیجه
کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه می شود؟ کمبود ویتامین B12 احساس عدم تعادل، فشار خون پایین و کاهش جریان خون به مغز را به دنبال دارد. در بسیاری از موارد کمبود این ویتامین موجب بروز سرگیجه میشود اما متاسفانه بسیاری از افراد از آن بیاطلاع هستند و آن را نادیده میگیرند. اگر مدام دچار سرگیجه میشوید، بد نیست از پزشک خود بخواهید با یک آزمایش خون، سطح ویتامین ب12 را در بدن شما چک نماید. منابع ایدهآل ویتامین ب12 عبارتند از: گوشت، محصولات لبنی و غلات. در صورت کمبود بهتر است برای خرید قرص ویتامین B12 نیز اقدام کرده و زیر نظر پزشک از این ویتامین بهرهمند شوید.
افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 وقتی خیلی سریع از حالت نشسته به حالت ایستاده درمیآیند، ممکن است علاوه بر سرگیجه احساس کمی لرزش داشته باشند. همچنین هنگام بالا یا پایین رفتن از پلهها سرگیجه را بیشتر حس کنند که این مسئله میتواند خطرناک بوده و سبب سقوط آنها شود.
40 درصد از افراد بالای ۴۰ سال حداقل یکبار در طول زندگی خود سرگیجه را تجربه میکنند.
کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه می شود؟ ویتامین D
همه میدانیم که ویتامین D در متابولیسم کلسیم و استخوان نقش مهمی دارد. کمبود این ویتامین در پوکی استخوان و ضعف سیستم ایمنی نقش تاثیرگذاری ایفا میکند. اما اکثر افراد از این مسئله بیاطلاع هستند که کمبود ویتامین دی حتما میتواند منجر به بروز سرگیجه شود. BPPV عارضهای است که در آن بیمار پس از حرکات سر یا تغییر سریع وضعیت خود دچار سرگیجههای کوتاه مدت میشود.
مطالعات نشان میدهد که کمبود ویتامین D میتواند منجر به BPPV شود. همچنین تحقیقات گویای آن هستند که افرادی که هم BPPV و هم کمبود ویتامین دی دارند، علائم شدیدتری از سرگیجه را تجربه خواهند کرد. ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی است که منبع اصلی آن نور خورشید به شمار میآید. در کشور ما آمار مبتلایان به کمبود ویتامین D بسیار زیاد است و به همین دلیل بسیاری از افراد از قرص ویتامین دی استفاده میکنند. اگر مایلید ذخیره ویتامین D را در بدن خود افزایش دهید، سعی کنید از ماهیهای چرب بیشتر استفاده کنید.
تاثیر کمبود آهن در سرگیجه
در پاسخ به این سوال که کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه می شود، دو ویتامین یعنی ب۱۲ و دی را به شما معرفی کردیم. آهن، ویتامین نیست اما یک ماده معدنی بسیار مهم است که کمبود آن موجب بروز کمخونی در بدن میشود. جالب است بدانید که بیش از ۱.۶ میلیارد نفر در جهان از کمخونی رنج میبرند که البته بانوان بیش از آقایان درگیر این مشکل هستند. کمخونی زمان اتفاق میافتد که تعداد گلبولهای قرمز خون به سطح غیر طبیعی رسیده و کاهش مییابند یا اینکه سلولها به مقدار کافی هموگلوبین نداشته باشند. در نتیجه اکسیژنرسانی به اندامها با اختلال مواجه خواهد شد.
کمبود آهن در بدن، کمخونی فقر آهن را ایجاد کرده و درمان آن مستلزم خرید قرص آهن و استفاده از آن است. یکی از علائم عمده کمخونی سرگیجه به حساب میآید. وقتی شما کمخونی ندارید، اکسیژن در حد مطلوب به قلب، ماهیچهها و اندامها منتقل میشود. اما زمانی که با مشکل کمخونی روبرو میشوید، ریه مجبور است بیش از حد کار کند تا اکسیژن بیشتری وارد بدن شود و مشکلات تنفسی به وجود نیاید. سطوح پایین هموگلوبین از رسیدن اکسیژن کافی به مغز جلوگیری کرده، رگهای خونی متورم میشوند، فشار خون کاهش مییابد و حاصل آن سردرد و سرگیجه است.
دیگر دلایل سرگیجه
برایتان گفتیم که کمبود کدام ویتامین باعث سرگیجه می شود. در این بخش به رایجترین دلایل سرگیجه میپردازیم:
سرگیجه به دلیل مشکلات گوش داخلی
گوش داخلی حاوی کلسیم و مادهای به ناک اتوکنیا است. اگر مایع گوش جابجا شده و در کانالهای گوش داخلی شناور شود، احساس سرگیجه به وجود میآید. افراد مسن بیش از سایرین دچار این مشکل میشوند.
سرگیجه به دلیل بیماری قلبی
یکی از دلایل ساده سرگیجه، حرکت ناگهانی است. مانند زمانی که خیلی سریع از روی صندلی یا تخت خود بلند میشوید. اما بیماریهای قلبی هم در سرگیجه دخیل هستند. باریک شدن دریچههای قلب، آریتمیهایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی و تصلب شرایین هر یک میتوانند عاملی برای سرگیجه باشند زیرا جریان خون به مغز را کاهش میدهند.
میگرن عاملی برای سرگیجه
حدود ۴۰ درصد از افرادی که میگرن دارند، سرگیجه را تجربه میکنند. به طور کلی بروز هر نوع سردرد با سرگیجه مرتبط است.