علت باز شدن منافذ پوست و راه‌هایی برای کاهش آن

منافذ پوست چیست و چه نقشی دارند؟

منافذ پوست، سوراخ‌های ریزی هستند که در سطح پوست قرار دارند و وظیفه اصلی آن‌ها این است که به ترشح چربی (سبوم) و عرق از غدد سبابه (غدد چربی) زیر پوست کمک کنند. این ترشحات سبب مرطوب و نرم نگه داشتن پوست می‌شوند و از خشک شدن و پوسته پوسته شدن آن جلوگیری می‌کنند. همچنین، منافذ پوست به پوست اجازه می‌دهند تا به عنوان اولین سد دفاعی بدن، از ورود مواد مضر و باکتری‌ها جلوگیری کند. منافذ بیشتر در ناحیه T صورت (دور پیشانی، بینی و چانه) قابل مشاهده هستند، اما در سراسر بدن ما وجود دارند.

با این تعریف، می‌توان متوجه شد که وجود منافذ پوست، ایراد یا نقص نیست! همه افراد دارای منافذی بر روی پوست خود هستند تا پوست بتواند وظیفه اصلی خود را ایفا کند. اکثر افرادی که منافذ صورتشان دیده نمی‌شود، از مواد آرایشی مات کننده و قوی استفاده کرده‌اند یا روتین پوستی خوبی دارند که منافذ پوستشان کمتر دیده می‌شود. پس این ادعا که برخی از افراد منافذ پوست ندارند یا آن‌ها را بسته‌اند، از اساس غلط است و جنبه علمی ندارد.

اما مشکل اصلی منافذ صورت، ظاهر آن‌هاست. برخی عوامل سبب می‌شوند تا منافذ پوست از حالت عادی بزرگ‌تر شده یا به اصطلاح باز شوند. با رفع این عوامل، می‌توان منافذ را به حالت عادی بازگرداند تا دیگر به وضوح دیده نشوند.

علت باز شدن منافذ پوست چیست؟

باید این حقیقت را بدانید که منافذ پوست به طور طبیعی همیشه باز هستند. دلیل باز بودن منافذ پوست، ایفای نقش اصلی آن‌ها یعنی ترشح چربی و عرق است. به بیان دیگر، باز بودن این منافذ برای پوست ضروری است و در غیر این صورت، مشکلات زیادی نظیر جوش و کدری پوست، بروز پیدا می‌کنند.

حال شاید با خود بگویید همین باز بودن منافذ، ظاهر پوست شما را ناخوشایند کرده و از وجود آن‌ها به ستوه آمده‌اید. افرادی که منافذ پوست صورت آن‌ها بیش از حد باز شده باشند، پوستی براق و دانه‌دار شبیه به پرتقال دارند. به همین دلیل، به این عارضه، عارضه پوست پرتقالی نیز می‌گویند.

چیزی که نمی‌دانید این است که علت بروز عارضه پوست پرتقالی، مسدود شدن منافذ پوست است نه باز شدن آن. به عبارت دیگر، ما نمی‌توانیم منافذ پوست را باز و بسته کنیم؛ تنها می‌توانیم با رعایت نکات خاصی برای درمان پوست پرتقالی، ظاهر منافذ را بهتر کرده تا کمتر به چشم بیایند. از جمله عواملی که سبب بروز ظاهر ناخوشایند و بزرگ‌تر دیده شدن منافذ پوست می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- نقش چربی پوست و سبوم

سبوم یا چربی طبیعی پوست توسط غدد سباسه تولید می‌شود و وظیفه آن مرطوب نگه داشتن و محافظت از پوست است. زمانی که تولید سبوم بیش از حد باشد، این چربی‌ها در منافذ پوست جمع می‌شوند و ممکن است منجر به بزرگ‌تر دیده شدن آن‌ها شوند. این وضعیت معمولا در پوست‌های چرب مشاهده می‌شود.

در اکثر مواقع، این چربی‌ها و سبوم جمع شده در منافذ در مجاورت اکسیژن هوا اکسید شده و سیاه می‌شوند. این سبوم اکسید شده‌ی سیاه، سبب قابل مشاهده‌تر شدن منافذ پوست صورت می‌شوند که به آن‌ها جوش سرسیاه نیز گفته می‌شود.

در برخی موارد نیز این چربی‌ها و سبوم اکسید نمی‌شوند و فقط منافذ باز پوست را مسدود می‌کنند. در چنین شرایطی تداوم تجمع چربی و سبوم زیر منافذ مسدود شده، به بروز جوش‌های سرسفید منجر می‌شود.

2- تاثیر ژنتیک و نوع پوست

ژنتیک نقش مهمی در اندازه و ظاهر منافذ پوست ایفا می‌کند. افرادی که دارای پوست چرب هستند، معمولا منافذ بزرگ‌تری دارند، زیرا پوست آن‌ها چربی بیشتری تولید می‌کند. علاوه بر این، ویژگی‌های ژنتیکی می‌توانند بر حساسیت پوست به عواملی مانند تغییرات هورمونی، تغذیه و مراقبت از پوست تاثیر بگذارند که به نوبه خود بر میزان و شدت باز شدن منافذ اثرگذارند.

3- اثر آلودگی و مراقبت نامناسب پوست

آلودگی محیطی و مواد مضر موجود در هوا می‌توانند به راحتی در منافذ پوست وارد شوند و باعث مسدود شدن آن‌ها شوند. همچنین، مراقبت نامناسب از پوست مانند عدم استفاده از شوینده‌های مناسب یا لایه‌برداری نادرست می‌تواند باعث تجمع آلودگی‌ها و سلول‌های مرده پوست در داخل منافذ شود. این تجمعات باعث می‌شود منافذ پوست بزرگ‌تر و قابل مشاهده‌تر به نظر برسند.

4- اشعه‌های مضر آفتاب

یکی از دلایل بزرگ‌تر دیده شدن منافذ پوست، اشعه‌های مضر آفتاب است. این اشعه‌ها منجر به خشک شدن پوست می‌شوند. منافذ پوست در مقابل این خشکی، چربی بیشتری تولید می‌کنند که خود منجر به بزرگ‌تر دیده شدن منافذ پوست می‌شود.

5- افزایش سن

با افزایش سن، پوست کلاژن کمتری تولید کرده و الاستیسیته خود را از دست می‌دهد. همین موضوع منجر به بزرگ‌تر دیده شدن منافذ می‌شود. با این تفاوت که چربی پوست نیز کاهش یافته و ظاهر پوست خشک‌تر به نظر می‌رسد. این پدیده ظاهر منافذ را ناخوشایندتر از منافذ دوران جوانی خواهد کرد.

6- تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی در زنان به خصوص در دوران قاعدگی، بارداری، یائسگی و در افرادی که از سندروم تخمدان پلی‌کیستیک رنج می‌برند، می‌تواند یک علت باز شدن منافذ پوست باشد. دلیل این امر آن است که میزان ترشح چربی پوست با تغییرات هورمونی رابطه مستقیم دارد. در نتیجه، ترشح چربی بیشتر، منجر به بزرگ‌تر دیده شدن منافذ پوست می‌شود.

7- فولیکول‌های ضخیم مو

از آنجایی که منافذ باز مسئول نگهداری فولیکول‌های مو نیز هستند، برخی فولیکول‌های ضخیم ممکن است آن‌ها را بیش از حد بزرگ کند. با لیزر موهای زائد و از بین بردن این نوع فولیکول‌ها، منافذ پوست به مرور جمع‌تر می‌شوند.

8- افزایش صفرا در بدن

در طب سنتی، یک علت باز شدن منافذ پوست را افزایش صفرا بیان می‌کنند. این درحالی‌ست که افزایش صفرا به طور مستقیم علت باز شدن منافذ پوست نیست؛ با افزایش صفرا، چربی پوست بیشتر شده و سبوم بیشتری از منافذ ترشح می‌شوند. این ماجرا سبب می‌شود تا چربی‌های بیش از حد تولید شده در منافذ تجمع کنند و سبب گشاد شدن آن‌ها شوند.

9- کمبود ویتامین A

پوست به کمک ویتامین A به بازسازی و جایگزینی سلول‌های مرده می‌پردازد. همچنین این ویتامین به تنظیم ترشح چربی نیز کمک می‌کند. کمبود این ویتامین سبب می‌شود تا سلول‌های مرده به خوبی دفع نشوند و همراه با چربی‌ها در منافذ تجمع کرده و آن‌ها را گشاد کنند.

10- مصرف غذاهای ناسالم چرب و شیرین

مصرف بیش از اندازه غذاهای ناسالم، سبب افزایش التهاب در بدن می‌شوند. غذاهای چرب و شیرین همچنین تولید چربی در پوست را تحریک کرده و سبوم بیشتری از منافذ باز ترشح می‌شود. در نتیجه، میزان اضافی این سبوم در منافذ باز گیر کرده و آن‌ها را مسدود می‌کنند. همین مسدود شدن با سبوم، علت بزرگ‌تر شدن منافذ پوست شناخته می‌شود.

علائم باز شدن منافذ پوست

سایت Pharm Easy در رابطه با علائم باز شدن منافذ پوست می‌گوید:

Symptoms may include the presence of large, visible, dot-like openings on the skin. According the scientific study, the open pores can be of three types, which include, visible pores (0.1–0.6 mm2), enlarged pores (0.3–0.6mm2), and blackhead embedded skin pores

علائم ممکن است شامل وجود سوراخ‌های بزرگ و قابل مشاهده شبیه نقطه روی پوست باشد. بر اساس مطالعه علمی، منافذ باز می‌توانند سه نوع باشند که شامل منافذ قابل مشاهده (۰.۱–۰.۶ میلی‌متر مربع)، منافذ بزرگ شده (۰.۳–۰.۶ میلی‌متر مربع) و منافذ پوستی با جوش سرسیاه هستند.

انواع منافذ باز پوست

منافذ باز پوست با توجه به مشکل یا عارضه‌ای که به آن دچار شده‌اند، به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند:

• منافذ باز بزرگ شده

• منافذ باز مسدود شده

• منافذ باز افتاده

در جدول زیر ویژگی‌های هر یک از این منافذ باز را برای شما شرح داده‌ایم.

توجه داشته باشید که منافذ باز پوست در حالت عادی آنقدر ریز هستند که به راحتی دیده نمی‌شوند و تغییری در ظاهر پوست ایجاد نمی‌کنند. در این شرایط پوست حالتی عادی دارد و یکدست و بدون مشکل است.

در مواردی نیز منافذ باز پوست به دلیل تخلیه نادرست و غیر اصولی جوش‌ها به شکل باز و عمیق شده باقی می‌مانند؛ چرا که پوست در این ناحیه دچار آسیب شده و ظاهری فرورفته پیدا می‌کند. در عکس منافذ باز پوست که در ادامه مشاهده می‌کنید، انواع منافذ باز صورت از نظر عارضه‌ای که به آن دچار شده‌اند دیده می‌شود.

آیا می‌توان منافذ باز را بست؟

گفتیم که بستن منافذ باز پوست تقریبا ممکن نیست. اما با روش‌های خاصی می‌توان این منافذ را جمع‌تر کرد تا ظاهر بهتری داشته باشند و روی پوست کمتر دیده شوند. یکی از ساده‌ترین روش‌های کوچک‌تر کردن منافذ پوست، تمیز کردن این منافذ با روش اصولی است.

تمیز کردن منافذ سبب می‌شود تا چربی‌ها و آلودگی‌های جمع شده در آن‌ها تخلیه شده و فشار حجم این مواد از روی منافذ برداشته شود. پس از مدت کوتاهی با انجام مراقبت‌ها و روتین پوستی اصولی، اندازه این منافذ به حالت عادی خودشان باز می‌گردد.

توجه کنید که بستن کامل منافذ پوست اگر هم امکان‌پذیر بود، سبب بروز مشکلات پوستی بیشتر نظیر جوش‌های زیر پوستی می‌شد؛ چرا که چربی‌ها، سبوم و عرق راه خروجی نداشتند و زیر پوست تجمع می‌کردند.

راهکارهای خانگی و علمی برای کاهش منافذ پوست

برای از بین بردن منافذ باز صورت، ابتدا باید علت باز شدن منافذ پوست را شناسایی کنید تا بتوانید راه‌حلی برای آن بیابید. خبر خوب این است که اگر باز شدن منافذ پوست صورت شما به دلایل ژنتیکی یا افزایش سن نباشد، درمان قطعی منافذ باز پوست صورت خانگی با چند روش ساده امکان پذیر است. رایج‌ترین روش خانگی برای کوچک‌تر کردن منافذ پوست، استفاده از ماسک‌های خانگی است. در جدول زیر، ماسک‌های خانگی برای درمان منافذ باز صورت را بر اساس نوع پوست به شما معرفی کرده‌ایم. در ادامه چند ماسک خانگی برای درمان منافذ باز پوست به شما معرفی کرده‌ایم. این ماسک‌ها بر اساس نوع پوست توصیه شده‌اند.

ماسک خانگی برای درمان منافذ باز پوست چرب

مشکلات پوست چرب شامل موارد زیر می‌شود:

• ترشح بیش از حد چربی

• ظاهر براق

• انسداد منافذ

یکی از موثرترین ماسک‌های خانگی برای درمان منافذ باز پوست چرب، ماسک سفیده تخم‌مرغ و آبلیمو است. برای تهیه این ماسک به شرح زیر عمل کنید:

• 1 عدد سفیده تخم مرغ + 1/2 قاشق چایخوری آبلیمو را ترکیب کنید.

• 15 دقیقه روی پوست بماند و با آب ولرم بشویید.

سفیده تخم‌مرغ خاصیت جمع کنندگی و پاک کنندگی منافذ را دارد. آبلیمو خاصیت ضد چربی دارد.

نکته مهم:

• هفته‌ای یک بار از این ماسک استفاده کنید.

• برای پوست‌های حساس آبلیمو حذف شود.

ماسک خانگی برای درمان منافذ باز پوست خشک

مشکلات پوست خشک شامل موارد زیر می‌شود:

• کمبود رطوبت

• افتادگی منافذ

از ماسک عسل و ماست می‌توان برای درمان منافذ باز پوست خشک کمک گرفت که به شرح زیر تهیه می‌شود:

•  1 قاشق غذاخوری ماست + 1 قاشق غذاخوری عسل را ترکیب کنید.

• 20 دقیقه روی صورت بماند و سپس با آب ولرم بشویید.

این ماسک به آبرسانی و بازسازی بافت پوست کمک می‌کند.

نکته مهم:

• این ماسک را یک بار در هفته استفاده کنید.

• بهتر است از ماست محلی کمک بگیرید.

• می‌توانید چند قطره روغن زیتون هم به آن اضافه کنید.

ماسک خانگی برای درمان منافذ باز پوست مختلط

مشکلات پوست مختلط عبارتند از:

• چربی در ناحیه T

• خشکی در گونه‌ها

برای رفع این مشکلات باید از ماسک خاک رس و گلاب کمک بگیرید و آن را به شرح زیر تهیه کنید:

• 1 قاشق غذاخوری خاک رس (جایگزین: آرد نخود) + 1 قاشق گلاب را مخلوط کنید.

• 10 دقیقه روی پوست بماند و سپس با آب ولرم بشویید.

این ماسک چربی ناحیه T را کمتر کرده و منافذ باقی پوست را بدون خشک کردن پوست پاکسازی می‌کند.

نکته مهم:

روی گونه‌ها یک لایه نازک بزنید.

ماسک خانگی برای درمان منافذ باز پوست حساس

از مشکلات این پوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرمزی

• تحریک سریع

• واکنش به مواد اسیدی یا تند

برای رفع این مشکلات می‌توانید ماسک خیار و آلوئه‌ورا را به شرح زیر بسازید:

• 2 قاشق غذاخوری پوره خیار + 1 قاشق ژل آلوئه‌ورا را ترکیب کنید.

• 15 دقیقه روی پوست بماند و سپس با آب ولرم بشویید.

این ماسک خاصیت خنک‌کنندگی و ضد التهاب داشته و منافذ را بدون تحریک جمع‌تر می‌کند.

نکته مهم:

حتما از ژل آلوئه‌ورای طبیعی استفاده کنید.

ماسک خانگی برای درمان منافذ باز پوست معمولی

این نوع پوست مشکلی ندارد اما نیاز به حفظ تعادل طبیعی و پیشگیری از باز شدن منافذ در آن احساس می‌شود. برای این منظور، می‌توان از ماسک شیر و بلغور جودوسر کمک گرفت که به شرح زیر تهیه می‌شود:

• 2 قاشق غذاخوری شیر + 1 قاشق پودر جو دوسر را ترکیب کنید.

• 10 دقیقه روی پوست بماند و سپس با آب ولرم بشویید.

این ماسک به پاکسازی ملایم و حفظ نرمی و جلوگیری از انسداد منافذ می‌پردازد.

نکته مهم:

برای طراوت بیشتر می‌توانید از چند قطره گلاب کمک بگیرید.

راهکارهای پزشکی درمان منافذ باز پوست صورت

برای برخی افراد، علت باز شدن منافذ پوست به قدری جدی است که با روش‌های خانگی نمی‌توان به ترمیم آن‌ها پرداخت. این دسته از افراد باید از روش‌های پزشکی برای درمان منافذ باز صورت خود کمک بگیرند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آر.اف (RF) یا رادیوفرکانسی

دستگاهی است که با امواج حرارتی عمق پوست را تحریک می‌کند. این دستگاه سبب سفت شدن پوست و جمع شدن منافذ با تحریک تولید کلاژن می‌شود. نتیجه استفاده از آن، صاف‌تر و جوان‌تر شدن پوست است.

سابسیژن (Subcision)

در این روش پزشک با سوزن ظریف زیر پوست را آزاد می‌کند تا بافت‌های گیرکرده رها شوند. این روش مخصوص منافذ عمیق و جای جوش‌های فرورفته است و به کمک آن سطح پوست هموارتر می‌شود.

لیزرها (مثل CO₂ و فرکشنال)

در این روش، پرتوهای لیزری لایه سطحی پوست را ترمیم و بازسازی می‌کنند. استفاده از این روش به کاهش اندازه منافذ، بهبود بافت و تحریک کلاژن‌سازی منجر می‌شود. پس از دوره درمان، پوستی صاف و روشن با ظاهر یکدست‌تر خواهید داشت.

میکرونیدلینگ

در این روش سوزن‌های ریز به‌صورت کنترل‌شده وارد پوست می‌شوند تا کلاژن‌سازی را فعال کنند. این کار به ترمیم پوست، کوچک شدن منافذ و از بین رفتن جای جوش کمک می‌کند. پس از دوره درمان، پوست محکم‌تر و صاف‌تر شده است.

مزوتراپی

تزریق مواد مغذی، ویتامین‌ها و هیالورونیک اسید به لایه میانی پوست را مزوتراپی می‌گویند. این کار برای تغذیه پوست از درون و کمک به جمع شدن منافذ با حفظ رطوبت مناسب است. در نتیجه آن، پوست روشن، مرطوب و سالم‌تر می‌شود.

پیلینگ شیمیایی (Chemical Peel)

با استفاده از محلول‌های اسیدی ملایم به لایه‌برداری سطح پوست می‌پردازند. این کار منجر به حذف سلول‌های مرده، کاهش چربی اضافی و تمیز شدن منافذ می‌شود. در نتیجه پوستی نرم، شفاف و یکدست خواهید داشت.

لیزر سرد یا کرایوتراپی (Cryotherapy)

این کار به خنک‌کردن کنترل‌شده پوست برای جمع شدن عروق و منافذ می‌پردازد. فایده آن، بستن سریع منافذ و کاهش التهاب است. پس از این درمان، ظاهر صاف و متراکم‌تر پوست را مشاهده می‌کنید.

توجه داشته باشید که تمام این روش‌ها باید زیر نظر متخصص پوست و در کلینیک‌های معتبر انجام شود. در غیر این صورت، عوارض جبران ناپذیری خواهند داشت.

روتین پوستی مناسب برای بستن منافذ باز پوست

برای این که منافذ پوست صورت خود را کوچک‌تر کنید باید از یک روتین پوستی پیروی کنید. روتین پوستی برای هر نوع پوست با توجه به شرایط آن متفاوت است و باید ابتدا نوع پوست خود را بشناسید. اما به طور کلی، برای پاکسازی پوست و کمک به منافذ برای حفظ حالت طبیعی خود، باید مراحل روتین را به شرح زیر پیگیری نمایید:

روتین روز برای کوچک‌تر کردن منافذ

در روتین روز، به روش زیر عمل کنید:

• شستن صورت با شوینده ملایم بدون الکل و سولفات مناسب پوست خود

• استفاده از تونری که مخصوص نوع پوست شما باشد

• مرطوب‌کننده سبک و مناسب نوع پوست خود

• ضد آفتاب سبک SPF بالای 30

روتین شب برای کوچک‌تر کردن منافذ

برخی تصور می‌کنند که پوست ما فقط به یک روتین در روز نیاز دارد؛ اما باید بدانید که پاکسازی پوست در شب مهم‌تر است. برای روتین شب مراحل زیر را انجام دهید:

• پاک کردن آرایش و آلودگی‌های روزانه با شوینده و میسلار واتر مناسب پوست

• استفاده از تونر مخصوص پوست

• استفاده از مرطوب کننده مناسب پوست

همین روتین ساده روز و شب می‌تواند برای مراقبت از پوست چرب، خشک، مختلط و معمولی مناسب باشد. باید دقت کنید اگر پوست شما مشکلی جز منافذ باز ندارد، نیازی به محصولات دیگر ندارید. اما در صورتی که پوست شما مشکلات دیگری به جز منافذ باز دارد، با مشورت پزشک از محصولات مراقبت پوست صورت نیز در روتین خود استفاده کنید.

ضدآفتاب برای جلوگیری از باز شدن منافذ پوست

توجه کنید که نور آفتاب تاثیری به شدت منفی روی منافذ باز صورت می‌گذارد. حتما از ضدآفتاب مخصوص نوع پوست خود برای محافظت از پوست در برابر آفتاب استفاده کنید.

روش‌های اشتباه برای پاکسازی منافذ پوست

برخی روش‌ها برای پاکسازی پوست توصیه می‌شوند که می‌توانند به پوست شما آسیب برسانند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از یخ برای کوچک کردن منافذ پوست

استفاده از یخ برای کوچک کردن منافذ پوست اشتباه نیست اما ریسک بسیاری دارد. در صورتی که پوست به درستی پاکسازی شده باشد، مالیدن یخ به صورت می‌تواند در جمع‌تر شدن منافذ موثر باشد. اما پوست در معرض خطر سرمازدگی قرار می‌گیرد. باید دقت کنید که یخ را مستقیما روی پوست نکشید و حتما آن را لای یک پارچه تمیز ببندید.

بهتر است از خدمات یخ درمانی کلینیک‌ها که با دستگاه انجام می‌شود به جای استفاده از یخ در خانه کمک بگیرید تا پوست شما دچار آسیب نشود. یا از محصولاتی که برای این منظور طراحی و تولید شده‌اند و ساختاری اصولی دارند، به جای استفاده از یخ معمولی کمک بگیرید.

استفاده از جوش شیرین برای پاکسازی منافذ

برخی افراد استفاده از ماسک جوش شیرین را برای پاکسازی منافذ توصیه می‌کنند. این روش شاید برای برخی مناسب باشد اما به طور کلی با قلیایی کردن pH صورت، زمینه بروز حساسیت در آن را ایجاد می‌کند. بهتر است از ماسک‌های مخصوص صورت برای پاکسازی و کوچک کردن منافذ کمک بگیرید.

استفاده از پماد هیدروکورتیزون

این پماد یک محصول کورتون‌دار است که می‌تواند عوارض کورتون را برای شما ایجاد کند. هیدروکورتیزون برای بیمارانی که دچار بیماری‌های خودایمنی پوست هستند مثل پسوریازیس تجویز می‌شود. اثر این پماد بر روی منافذ باز پوست موقتی بوده و تاثیر چندانی ندارد.

سخن آخر

علت باز شدن منافذ پوست ممکن است دلایل ژنتیکی، افزایش سن یا مراقبت نادرست باشد. در این مطلب از مجله، تلاش کردیم تا علت باز شدن منافذ پوست را به تفصیل برای شما شرح دهیم و راهکارهایی نیز برای رفع این مشکل و جلوگیری از بروز دوباره آن پیشنهاد کنیم. اگر از هر یک از محصولات معرفی شده در این مطلب استفاده کرده‌اید، تجربیات خود را از قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.