بوی بد دهان که در اصطلاح پزشکی به آن هالیتوزیس (halitosis) گفته می‌شود، در اغلب موارد ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان است. اما همیشه هم این‌طور نیست. گاهی اوقات هالیتوز نشان دهنده یک بیماری مزمن در فرد خواهد بود که می‌تواند با پیگیری و درمان، آن را برطرف کند.
بوی بد دهان حداقل یک‌بار برای هر فردی اتفاق افتاده و یا به‌خاطر آن مورد آزار قرار گرفته است. از همین رو هالیتوزیس را یکی از بیماری‌های شایع مربوط به دهان و دندان می‌دانند که تقریبا از هر 4 نفر در کل دنیا 1 نفر به آن مبتلا می‌شود.
تحقیقات گسترده‌ای در زمینه بهداشت دهان و دندان انجام شده که نتیجه آن بر اساس 13 مقاله معتبر پزشکی بیان می‌کند عطر بد دهان حدود 31.8 درصد از جمعیت سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وجود این مشکل آزار دهنده در بین افراد زیادی ما را بر آن داشت تا در این مقاله هر آن چیزی که باید در مورد هالیتوز و راه‌کارهایی برای رفع یا درمان آن بدانید را با شما به اشتراک بگذاریم. همراه ما باشید.
هالیتوز چیست؟
هالیتوز اصطلاح پزشکی است که برای بوی بد دهان در نظر گرفته می‌شود. حتما شما هم بارها پس از خوردن غذاهایی با بوی قوی همچون سیر و پیاز با این مشکل مواجه شده‌اید. اما زمانی که عطر نامناسب دهان پس از مدت کوتاهی از بین نرفت می‌تواند نشان دهنده یک مشکل در بهداشت دهان و دندان شما باشد. در واقع هالیتوز همچون یک پیام هشدار دهنده از طرف بدن شما خواهد بود، از همین رو می‌تواند نشانه شرایط مختلفی در بدن شما باشد.
بوی نامناسب دهان می‌تواند به دلیل خوردن غذاهای قوی ایجاد شود یا این‌که پیام هشداری از طرف بدنتان باشد
علائم بوی بد دهان چیست؟
علامت اصلی هالیتوز، بوی بدی است که فرد هنگام نفس کشیدن از دهان خود خارج می‌کند. این بو به راحتی از بین نمی‌رود و ممکن است آن‌قدر قوی باشد که دیگران متوجه آن شوند. برخی افراد احساس طعم و مزه بدی در دهان خود دارند که حتی با مسواک زدن هم از بین نخواهد نرفت.
ارزیابی عطر نامطبوع دهان توسط خود فرد کار دشواری است، اما در صورتی که شخصی در نزدیکی شما نیست می‌توانید به کمک راه‌کار زیر از نامناسب بودن بوی دهانتان مطمئن شوید:
ابتدا بر روی مچ دستتان زبان بکشید
سپس اجازه دهید بزاق دهان بر روی پوست دست شما خشک شود
حال آن را بو بکشید
اگر بوی بدی در این ناحیه احساس کردید نشان دهنده ابتلای شما به هالیتوزیس است
انواع بوی بد دهان
هالیتوز می‌تواند به دلیل وجود مشکلاتی در دهان، دستگاه گوارش یا فرایندهای متابولیکی در بدن ایجاد شود. از همین رو برخی از انواع آن‌ها بیش از پیش شناخته شده‌اند.
در ادامه رایج‌ترین انواع بوی نامناسب دهان را معرفی می‌کنیم:
- تنفسی که بوی شیرین یا میوه می‌دهد (این مشکل در افراد دیابتی، دارای رژیم غذایی کم کربوهیدرات و روزه‌داران ایجاد می‌شود)
- تنفسی که بوی گندیده می‌دهد ( این مشکل بر اثر وجود آبسه یا عفونت در دهان، گلو و ریه رخ می‌دهد)
- تنفسی که بوی ترش می‌دهد ( این مشکل برای افراد مبتلا به رفلاکس معده و بیماری‌های مربوط به مری ایجاد می‌شود)
- تنفسی که بوی مدفوع می‌دهد (این مشکل برای افراد مبتلا به انسداد روده که دائما درگیر یبوست، استفراغ و گرفتگی هستند، رخ می‌دهد)
- تنفسی که بوی آمونیاک می‌دهد (این مشکل برای افرادی که مشکل کلیه دارند و نمی‌توانند نیتروژن دفع کنند ایجاد می‌شود)
علت بوی بد دهان
شایع‌ترین علت بوی نامناسب دهان را می‌توان ناشی از عدم رعایت بهداشت دندان در نظر گرفت. اگر به درستی مسواک نزنید و نخ دندان نکشید باکتری‌های موجود در آن فضا بیش از حد تکثیر می‌شوند و به دندان‌های شما حمله می‌کنند.
این موضوع می‌تواند باعث آسیب رساندن به دهن و دندان شود که نتیجه آن بوی بد خواهد بود. اکثر خانواده‌ها با بوی بدی در دهان فرزند خردسال خود مواجه می‌شوند. اصلی‌ترین علت بوی بد دهان در کودکان را می‌توان ناشی از رعایت نکردن بهداشت دندان‌های آن‌ها دانست. از طرفی وجود بیماری‌هایی در لثه از جمله عوامل اثرگذار در ایجاد هالیتوزیس محسوب می‌شوند.
بهداشت نامناسب دهان شایع‌ترین علت هالیتوز است اما تنها دلیل آن نیست. برخی از بیماری‌ها می‌توانند دلیل عطر بد و نامناسب دهان باشند. در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم:
هالیتوزیس می‌تواند علاوه بر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان بر اثر برخی موارد دیگر همچون سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب، خشکی دهان، مصرف داروها، بیماری‌های بینی و گلو یا بیماری های خاص ایجاد شود
خشکی دهان
یکی از فواید ترشح بزاق در دهان تمیز نگه داشتن آن است. در صورتی که فردی به دلیل بیماری با به‌طور طبیعی دچار مشکل خشکی دهان باشد ممکن است با هالیتوز مواجه شود.
تنباکو
استفاده از محصولات تنباکو و سیگار کشیدن باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود. از طرفی فرد مصرف کننده انواع خاص تنباکو بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های لثه است که خود می‌تواند منجر به عطر نامناسب دهان و دندان شود.
غذا
اگر پس از غذا خوردن مسواک نزنید یا نخ دندان نکشید، ذراتی که بین دندان‌ها گیر کرده‌اند در صورت تجزیه نشدن می‌توانند باعث ایجاد بوی نامناسب در دهان شوند. از طرفی برخی از مواد غذایی همچون سیر یا پیاز علاوه بر این‌که بوی نامطبوعی در دهان ایجاد می‌کنند، اجزای تجزیه شده آن پس از هضم وارد معده خواهد شد. در این بین زمانی که فرد نفس می‌کشد با بوی بد دهان ناشی از معده مواجه می‌شود.
رژیم‌های غذایی نامناسب
اگر رژیم غذایی شما کربوهیدرات کمی داشته باشد و یا ساعات طولانی ناشتا بمانید می‌تواند باعث ایجاد هالیتوز شود. بر اثر رژیم غذایی نامناسب چربی‌هایی که مواد شیمیایی کتون را تولید می‌کنند تجزیه خواهند شد. به همین دلیل فرد در دهان خود بوی نامطبوعی احساس می‌کند که گاها سایر اشخاص هم از این بو اذیت می‌شوند. کتون‌ها بوی بسیار تند و قوی دارند.
داروها
داروها یکی دیگر از عواملی هستند که به دو روش باعث ایجاد بوی نامناسب دهان می‌شوند:
- در روش اول مصرف دارو می‌تواند باعث ترشح بزاق دهن به میزان بسیار کمی شود که نتیجه آن بوی بد دهان خواهد بود. برخی از این داروها عبارتند از: داروی فشار خون، داروی ضد افسردگی، داروی ضد روان‌پریشی
- در روش دوم بسیاری از داروها به دلیل تجزیه شدن پس از تولید مواد شیمیایی و انتشار آن در تنفس، عطری نامطبوعی در دهان ایجاد می‌کنند.
بیماری‌های بینی و گلو
در صورتی که عفونت یا التهاب در بینی، سینوس‌ها و گلو وجود داشته باشد، می‌تواند منجر به بوی نامناسب دهان شود. از طرفی برخی افراد روی لوزه پشت گلو خود باکتری یا سنگ‌های کوچکی دارند که به ایجاد این مشکل در دهان کمک می‌کند.
بیماری‌های خاص
برخی از بیماری‌های خاص همچون سرطان‌ها، نارسایی کبد، انسداد روده، تورم ریه یا سایر بیماری متابولیک همچون دیابت به دلیل تولید ترکیباتی از مواد شیمیایی باعث ایجاد بوی بدی در دهان می‌شوند. از طرفی اشخاصی که به بیماری رفلاکس معده دچار هستند به دلیل عدم تنظیم اسید معده مرتبا از بوی نامطبوع دهان خود شکایت می‌کنند.
مدیریت و درمان بوی بد دهان
برای رفع بوی بد دهان ابتدا باید علت اصلی این مشکل را پیدا کنید. به عنوان مثال اگر عطر نامناسب دهان شما ناشی از عدم رعایت بهداشت دندان‌ها باشد، می‌توانید به راحتی در منزل با روتین منظمی همچون مسواک زدن و نخ دندان کشیدن عطر نامطبوع را از بین ببرید.
اما در صورتی که عطر آزار دهنده دهان شما پیامی از طرف بدنتان باشد و در مورد وجود یک بیماری هشدار می‌دهد باید در اسرع وقت تشخیص داده شود تا درمان مناسب آغاز گردد.
ساده‌ترین راه‌کار برای رهایی از عطر نامناسب دهان
همان‌طور که در بخش قبلی گفتیم بهترین راه درمان عطر نامطبوع در دهان برطرف کردن علت اصلی آن است. اما اگر به دنبال یک راه حل ساده و قابل دسترس هستید، می‌توانید از قرص برای بوی بد دهان استفاده کنید.
قرص‌های نعناع و آدامس تا حدی تنفس را خوشبو می‌کنند. در صورتی که مشکل عطر بد در دهان و تنفس شما به دلیل بیماری‌های زمینه ای ایجاد شده باشد، بهترین و ساده‌ترین راه‌حل پیروی از برنامه درمانی متناسب با نیاز خاص شماست.
درمان خانگی بوی بد دهان
اگر هالیتوزیس ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای و خاص نباشد، می‌توان به راحتی آن را در خانه درمان کرد. درمان‌های خانگی همیشه کم‌هزینه و بسیار پرطرفدار هستند. برای این کار تنها کافیست تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
در زیر با برخی از راه‌کارها برای درمان خانگی یا بهتر است بگوییم روش‌هایی به‌منظور جلوگیری از بوی بد دهان آشنا می‌شوید:
مسواک زدن: حداقل دو بار در روز و ترجیحا بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.
نخ دندان: مسواک زدن تنها 60 درصد از سطح دندان را تمیز می‌کند. بنابراین با نخ دندان می‌توانید تجمع ذرات غذا و پلاک بین دندان‌ها را از بین ببرید.
پروتزهای تمیز: بهتر است مسواک خود را هر 2 تا 3 ماه عوض کنید. اگر از دندان مصنوعی، محافظ دندان یا هر چیزی دیگری استفاده می‌کنید باید مرتبا تمیز شوند تا از تجمع باکتری درون دندان‌ها و دهان جلوگیری شود.
زبان مسواک: افرادی که مشکل خشکی دهان دارند یا سیگار می‌کشند بهتر است از مسواک زبان استفاده کنند. زیرا باکتری‌ها، سلول‌های مرده و بخشی از غذا بر روی زبان جمع می‌شوند.
جلوگیری از خشکی دهان: با نوشیدن کافی آب از خشکی دهان خود اجتناب کنید. مصرف سیگار و تنباکو می‌تواند این مشکل را تشدید کند. با جویدن آدامس‌های بدون قند می‌توانید به ترشح کافی بزاق دهان خود کمک کنید.
رژیم غذایی مناسب: از خوردن غذاهایی با بوی قوی خودداری کنید. خوردن صبحانه می‌تواند به تمیز شدن زبان شما کمک کند
درمان دارویی بوی بد دهان
برای درمان دارویی این مشکل ابتدا باید نوع بیماری تشخیص داده شود. به عنوان مثال برای بیماری رفلاکس که اسید معده بیش از حد طبیعی ترشح می‌شود و به داخل مری یا بالاتر می‌آید دارو تجویز می‌کنند.
بهترین قرص برای بوی بد دهان ناشی از معده قرص‌های آنتی‌اسید همچون فاموتیدین است. اما در صورتی که بوی نامناسب دهن شما ناشی از عفونت معده باشد باید از قرص‌های آنتی بیوتیک استفاده کنید. در صورت حاد بودن این مشکل توصیه می‌شود حتما در بیمارستان بستری شوید.
