سقط جنین یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در حوزه سلامت زنان و بهداشت باروری است که همواره با دیدگاه‌های مختلف پزشکی، اخلاقی، اجتماعی و قانونی همراه بوده است. در این میان، استفاده از داروهایی مانند قرص سایتوتک (Cytotec) به عنوان یکی از روش‌های رایج برای سقط دارویی یا تحریک بارداری مورد توجه قرار گرفته است. سایتوتک در ابتدا برای درمان زخم معده تولید شد، ولی به دلیل خاصیت انقباضی آن بر عضلات رحم، در فرآیند سقط نیز به کار می‌رود. در ادامه به بررسی کاربرد، نحوه مصرف، ترکیبات، موارد احتیاط و عوارض داروی سایتوتک خواهیم پرداخت.
قرص سایتوتک برای چیست؟
قرص سایتوتک یکی از داروهایی است که برای انجام سقط جنین، تحریک انقباضات رحم یا درمان زخم معده و دوازدهه به کار می‌رود. این دارو به طور خاص باعث انقباضات رحم می‌شود که در مواردی مثل سقط جنین یا زایمان زودرس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سایتوتک در ترکیب با داروی دیگری به نام مفپریستون برای سقط جنین در مراحل اولیه (تا ۱۰ هفته بارداری) استفاده می‌شود. مفپریستون ابتدا باعث توقف رشد جنین می‌شود و سپس سایتوتک موجب انقباضات رحم و دفع جنین می‌گردد. در برخی مواقع، این دارو به تنهایی برای سقط جنین استفاده می‌شود. برخی از موارد مصرف کلی این قرص به شرح زیر است:
سقط جنین
تحریک زایمان
پیشگیری و درمان خونریزی پس از زایمان
درمان زخم‌های معده و دوازدهه
درمان سندرم ترشح زیاد هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک
توجه: مصرف سایتوتک باید تنها تحت نظر پزشک و بر اساس تجویز حرفه‌ای انجام شود، زیرا این دارو می‌تواند عوارض جانبی جدی مانند خونریزی شدید، عفونت، یا آسیب به رحم در صورت استفاده نادرست به دنبال داشته باشد. به علاوه، می‌توانید بامشورت پزشک از تقویت باروری بانوان و تقویت باروری آقایان استفاده کنید.
نحوه مصرف قرص سایتوتک
توجه داشته باشید که این قرص باید توسط پزشک تجویز شود و نحوه مصرف با نسخه مشخص می‌شود. با این حال، نحوه مصرف عمومی این دارو به شرح زیر است:
این دارو برای سقط جنین (تنها با نسخه پزشک)، در ترکیب با داروی مفپریستون برای سقط جنین در مراحل اولیه بارداری (تا 10 هفته) استفاده می‌شود.
ابتدا باید مفپریستون تجویز شود و سپس بعد از 24 تا 48 ساعت، سایتوتک (Misoprostol) مصرف می‌شود. دوز معمول سایتوتک برای سقط جنین، 800 میکروگرم (4 قرص 200 میکروگرم) است که به صورت زیر زبانی یا درون واژنی مصرف می‌شود. این دوز ممکن است بسته به نظر پزشک تغییر کند.
پس از مصرف سایتوتک، باید انتظار انقباضات رحم و خونریزی مشابه دوره قاعدگی را داشته باشید تا جنین دفع شود.
به علاوه، در صورت نیاز به تحریک زایمان، سایتوتک می‌تواند به صورت واژنی یا زیر زبانی مصرف شود. برای این کاربرد، از دوزهای پایین‌تری (200 میکروگرم یا کمتر) استفاده می‌شود. پزشک معالج بسته به وضعیت بارداری و واکنش بدن مادر، دوز و نحوه مصرف را تنظیم می‌کند.
بهترین زمان مصرف قرص سایتوتک
زمان مصرف سایتوتک (Misoprostol) بسته به هدف درمان و دستورالعمل‌های پزشک متفاوت است. در ادامه به زمان معمول مصرف این دارو در شرایط مختلف اشاره می‌کنیم:
بهترین زمان مصرف سایتوتک برای سقط جنین: پس از مفپریستون (Mifepristone) که اولین دارو است و برای قطع رشد جنین تجویز می‌شود، سایتوتک به‌طور معمول 24 تا 48 ساعت بعد مصرف می‌شود.
بهترین زمان مصرف سایتوتک برای تحریک زایمان: این دارو برای تحریک زایمان در زمان مشخصی از بارداری که پزشک آن را تعیین می‌کند، مصرف می‌شود و بیشتر زمانی است که پزشک بخواهد انقباضات رحم را تحریک کند تا زایمان شروع شود.
برای استفاده از این قرص در هر نوع درمان، باید طبق دستور پزشک عمل کنید، زیرا زمان و دوز مصرف به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد. مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک و طبق دستورالعمل دقیق انجام شود. مصرف نادرست یا دیرهنگام می‌تواند خطرات جدی به دنبال داشته باشد. بعد از مصرف سایتوتک، پیگیری علائم مانند خونریزی، درد یا تب ضروری است. در صورت بروز علائم غیرعادی، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
ترکیبات قرص سایتوتک
قرص سایتوتک (Misoprostol) حاوی ماده فعال میسوپروستول است. این دارو به صورت معمول در دوزهای مختلف موجود است و بسته به شرایط درمانی ممکن است دوزهای مختلفی تجویز شود. ترکیبات کلی این دارو عبارتند از:
ماده فعال: میسوپروستول (Misoprostol)
مواد غیر فعال: ترکیبات غیر فعال (excipients) برای پشتیبانی از فرم دارویی، جذب بهتر و ثبات دارو به کار می‌روند. این مواد ممکن است شامل مواد نگهدارنده، رنگ‌دهنده‌ها، مواد کمک‌کننده به فرم دهی قرص‌ها، مواد تشکیل‌دهنده پوشش قرص یا سایر ترکیبات باشد.
عوارض قرص سایتوتک
این قرص مانند بسیاری از داروهای سقط جنین با عوارض و خطرات زیادی همراه است. برخی از عوارض شایع قرص سایتوتک شامل موارد زیر است:
اسهال
تهوع و استفراغ
درد معده و نفخ
انقباضات شدید رحم در زمان مصرف برای سقط یا تحریک زایمان
خونریزی غیر طبیعی یا طولانی مدت
درد شکمی به خصوص در زمان استفاده برای سقط جنین یا زایمان
افزایش فشار خون (در موارد نادر)
آریتمی‌های قلبی
واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر یا تورم صورت، زبان و گلو
راش‌های پوستی
سرگیجه
سردرد
مصرف این قرص در برخی از بیماران با خطرات و عوارض جدی همراه بوده است. در صورت بروز عوارض جدی زیر، مصرف دارو را قطع و به پزشک مراجعه کنید:
خونریزی شدید
درد شدید کمر یا شکم
تب بالا و سردرد شدید
تنگی نفس یا مشکلات تنفسی
علائم آلرژیک شدید
اسهال شدید و کم‌آبی بدن
درد قفسه سینه یا علائم قلبی
موارد احتیاط و منع مصرف
قبل از استفاده، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. برخی از موارد احتیاط قرص سایتوتک به شرح زیر است:
سایتوتک برای تحریک انقباضات رحم استفاده می‌شود و می‌تواند باعث سقط جنین یا زایمان زودرس شود. مصرف این دارو در بارداری برای اهداف غیر از سقط یا زایمان تحت نظارت پزشک باید باشد. استفاده از این قرص در دوران بارداری بدون نظارت پزشک می‌تواند باعث سقط جنین یا عوارض دیگر شود. اگر باردار هستید، نباید سایتوتک را بدون مشاوره پزشکی مصرف کنید.
این دارو ممکن است موجب ایجاد مشکلات قلبی، مانند آریتمی (ضربان قلب غیر طبیعی) یا افزایش فشار خون شود. افرادی که سابقه مشکلات قلبی، فشار خون بالا، یا مشکلات عروقی دارند باید از مصرف سایتوتک خودداری کنند یا تحت نظارت دقیق پزشک مصرف کنند.
سایتوتک ممکن است باعث بروز عوارض گوارشی مانند اسهال، تهوع یا زخم معده شود. بیماران با سابقه بیماری گوارشی از جمله زخم معده، باید احتیاط کنند.
مصرف این قرص ممکن است باعث آسیب به کبد یا کلیه‌ها شود و عملکرد آن‌ها را تحت اثرات منفی قرار دهد. اگر مشکل کلیوی یا کبدی دارید یا داروهای دیگری برای مشکلات کبدی یا کلیوی مصرف می‌کنید، باید پیش از مصرف سایتوتک با پزشک خود مشورت کنید.
قرص سایتوتک ممکن است باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک شود که شامل کهیر، تورم صورت، گلو و زبان یا حتی آنافیلاکسی می‌باشد.
مصرف قرص سایتوتک در بارداری
سایتوتک برای سقط جنین پزشکی در اواسط بارداری (در هفته‌های 7 تا 12 بارداری) ممکن است توسط پزشک تجویز شود. این دارو به تحریک انقباضات رحم کمک می‌کند تا جنین دفع شود. مصرف خودسرانه یا بدون نظارت پزشک می‌تواند باعث خونریزی شدید، عفونت، آسیب به رحم یا سایر عوارض جدی شود.
در برخی موارد، سایتوتک برای تحریک زایمان در بارداری‌های دیررس یا برای شروع زایمان در صورت نیاز پزشکی (مانند پاره شدن کیسه آب یا مشکلات سلامت مادر یا جنین) استفاده می‌شود. در صورتی که برای القای زایمان استفاده شود، باید تحت نظارت دقیق پزشک و در بیمارستان باشد، زیرا مصرف نامناسب ممکن است باعث انقباضات شدید و دردناک یا خونریزی شدید شود.
تداخل دارویی سایتوتک
همانطور که بیان شد، این قرص یک داروی سقط جنین است و ممکن است تداخلات دارویی زیادی داشته باشد. بیماران باید داروهای تجویزی و گیاهی مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهند تا در صورت نیاز پزشک دارو را تغییر دهد.
شرایط نگهداری قرص سایتوتک
این قرص باید در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، شربت، شیاف، کرم، محلول تزریقی و غیره باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.
کلام آخر
