بدنسازی روی دستگاه تناسلی مردان تاثیر دو گانه دارد. تاثیرات منفی به خصوص زمانی که با تمرین بیش از حد همراه باشد می‌تواند باعث اختلالات هورمونی، کاهش سطح تستوسترون و اختلال در کیفیت اسپرم در مردان شود. در زنان، ورزش بیش از حد می‌تواند منجر به بی‌نظمی‌های قاعدگی مانند آمنوره (قطع قاعدگی) شود. اما بدنسازی با شدت متوسط تاثیرات مثبت و قابل ملاحظه‌ای روی تعادل هورمونی، حمایت از عملکرد طبیعی بدن و بهبود انرژی و عملکرد فیزیکی دارد.
بدنسازی و عملکرد دستگاه تناسلی چگونه است؟
منابع موجود به روشنی نشان می‌دهند که تأثیر فعالیت بدنی، به‌ویژه بدنسازی (ترکیب تمرینات مقاومتی و هوازی)، بر عملکرد دستگاه تناسلی یک رابطه دوگانه است؛ بدنسازی متعادل فواید قابل توجهی دارد، اما افراط در شدت و عدم ریکاوری می‌تواند آسیب‌رسان باشد.
آیا ورزش باعث بهبود عملکرد جنسی می‌شود؟
فعالیت بدنی به ویژه بدنسازی و ورزش‌های هوازی یکی از روش‌های غیر دارویی و کم خطر برای بهبود نعوظ در مردان است. مطالعات گسترده نشان می‌دهد ورزش با بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون، کنترل قند خون و افزایش تولید نیتریک اکسید، عواملی را که با اختلال نعوظ مرتبط هستند، بهبود می‌بخشد. مطالعه روی مردان حاکی از آن است که تأثیر مثبت ورزش در مردانی که دچار اختلال نعوظ شدید هستند، بسیار بیشتر و بارزتر است.
شواهد بالینی درباره تاثیر ورزش بر عملکرد جنسی زنان محدود و متغیر است. اگر چه یک مطالعه نشان داده است که ورزش بلافاصله قبل از رابطه جنسی ممکن است میل جنسی خانم‌ها را افزایش دهد، اما برای تایید قطعی نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.
ارتباط بین عضله‌سازی و هورمون تستوسترون
ارتباط بین عضله‌سازی و هورمون تستوسترون یک موضوع پیچیده است که تأثیر آن در کوتاه‌مدت (بلافاصله پس از ورزش) با بلندمدت (سطح تستوسترون پایه در حالت استراحت) متفاوت است.
تمرینات مقاومتی (عضله‌سازی) به‌ویژه آن‌هایی که با شدت بالا، حجم زیاد و درگیری عضلات بزرگ مثل اسکات و ددلیفت انجام می‌شوند، یک محرک قوی برای افزایش موقت غلظت تستوسترون در سرم هستند. این افزایش بلافاصله پس از تمرین رخ داده و سپس به سرعت به سطح پایه باز می‌گردد.
در مورد تأثیر بلندمدت تمرینات مقاومتی بر غلظت تستوسترون در حالت استراحت (سطح پایه)، نتایج اغلب خنثی یا متناقض است.
تستوسترون قوی‌ترین هورمون آندروژنی استروئیدی طبیعی است که برای رشد عضلانی (هیپرتروفی عضلانی) و سازگاری عصبی-عضلانی ضروری محسوب می‌شود. تستوسترون اثر عضله‌سازی خود را در سطح عضله از طریق تحریک جذب اسیدهای آمینه و سنتز پروتئین و همچنین مهار تخریب پروتئین با خنثی کردن سیگنال‌دهی کورتیزول اعمال می‌کند.
بدنسازی و دستگاه تناسلی مردان
در این بخش تأثیر تمرینات مقاومتی و بدنسازی بر باروری، میل جنسی و سلامت فیزیکی دستگاه تناسلی مردان را بر اساس منابع علمی و پزشکی بررسی خواهیم کرد:
1. تأثیر تمرینات سنگین بر تولید اسپرم
تأثیر فعالیت بدنی بر باروری مردان اثر دوگانه دارد؛ با آنکه ورزش در حد اعتدال بسیار مفید است اما افراط کاملاً مضر خواهد بود.
اثرات مثبت (تمرینات متوسط) بر اسپرم
بهبود کیفیت مایع منی: فعالیت بدنی در سطح متوسط با بهبود پارامترهای اسپرم شامل افزایش غلظت، تحرک کلی، تعداد کل اسپرم و مورفولوژی طبیعی مرتبط است.
مزایای هورمونی: مردانی که فعال‌تر هستند، مقادیر اسپرم و هورمونی بهتری نسبت به مردان کم‌تحرک نشان می‌دهند.
کاهش استرس اکسیداتیو: تمرینات (شامل مقاومتی و هوازی) با کاهش استرس اکسیداتیو و تقویت دفاع آنتی‌اکسیدانی، به سلامت باروری کمک می‌کنند.
اثرات منفی (تمرینات شدید یا سنگین) بر اسپرم
کاهش کیفیت تولید مثل: ورزش بیش از حد، شدید یا طولانی‌مدت ممکن است اثرات منفی بر تولید مثل مردان داشته باشد.
آسیب به DNA اسپرم: تمرینات شدید، چه از نوع استقامتی و چه برخی از انواع تمرینات مقاومتی، می‌توانند باعث افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن شوند. این شرایط می‌تواند به DNA اسپرم آسیب رسانده و عملکرد آن را مختل کند که به طور بالقوه منجر به ناباروری مردان می‌شود.
کاهش تعداد اسپرم در وزنه‌برداران: برخی مطالعات نشان داده‌اند که وزنه‌برداران در مقایسه با مردانی که به طور منظم ورزش نمی‌کردند، غلظت اسپرم و تعداد کل اسپرم کمتری داشتند. این موضوع بر اهمیت اندازه‌گیری کافی شدت و حجم تمرینات تأکید می‌کند.
2. نقش تستوسترون در میل جنسی مردان
تستوسترون مهم‌ترین هورمون جنسی مردانه است و نقش حیاتی در حفظ و تنظیم میل جنسی (Libido) و عملکرد نعوظ دارد. غلظت پایین تستوسترون پلاسما به طور مستقیم با خستگی، اختلال عملکرد جنسی و کاهش میل جنسی مرتبط است.
ورزش منظم با شدت متوسط منجر به افزایش سطح تستوسترون (در کوتاه‌مدت یا بلندمدت در افراد چاق) و کاهش سطح کورتیزول می‌شود. این تعادل هورمونی به بهبود عملکرد اندوتلیال، افزایش سطح انرژی و ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی تحریک‌کننده (مانند دوپامین) کمک می‌کند که در نهایت میل جنسی و توانایی جنسی مردان را تقویت می‌کند. شما می‌توانید برای این منظور از قرص افزایش میل جنسی مردان نیز کمک بگیرید.
3. عوارض مصرف استروئیدهای آنابولیک بر بیضه و باروری
آتروفی بیضه (کوچک شدن بیضه ها) و اختلال شدید در تولید اسپرم از عوارض ناخوشایندی است که در اثر مصرف استروئیدهای آنابولیک به وجود می‌آیند. عمده مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهد استروئیدها (نسخه مصنوعی تستوسترون) سیگنال‌هایی را به بدن می‌فرستند که تولید تستوسترون طبیعی را متوقف می‌کند. در نتیجه، بیضه‌ها برای تولید اسپرم و تستوسترون تحریک نمی‌شوند و کوچک می‌گردند.
بدنسازی و دستگاه تناسلی زنان
شواهد و اطلاعات در مورد تأثیر مستقیم تمرینات بدنسازی (مقاومتی سنگین) بر دستگاه تناسلی زنان و هورمون‌های زنانه مانند استروژن یا پروژسترون بسیار محدود است، اما همان تعداد اندک نیز حاکی از تاثیر منفی ورزش سنگین و تاثیر مثبت ورزش متعادل است.
1. تغییرات هورمونی در زنان ورزشکار
مطالعات انجام شده روی زنانی که تحت آزمایش قرار داشتند، تغییرات قابل توجهی در هورمون‌های مرتبط با سیستم تولید مثل ایشان مشاهده کرده‌اند.
هورمون‌های استرس و پرولاکتین: سطوح کورتیزول (هورمون استرس) و پرولاکتین به طور قابل ملاحظه‌ای در طول دوره آزمایش افزایش یافتند. افزایش سطح کورتیزول ممکن است مسئول اختلال قاعدگی ناشی از استرس یا ورزش مزمن باشد.
کاهش استروژن (E2): سطوح استرادیول (E2) که هورمون اصلی زنانه است، به شدت کاهش یافت. این تغییرات بازتاب‌دهنده ناهنجاری ثانویه گنادوتروپین است که می‌تواند عملکرد تخمدان و تولید استروژن را مختل کند.
2. تأثیر بدنسازی بر چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری
فعالیت بدنی با شدت بالا یا مزمن می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر چرخه قاعدگی داشته باشد.
نامنظمی قاعدگی: در مطالعه‌ای روی دانشجویان نظامی، هفتاد درصد از شرکت‌کنندگانی که قبل از دوره آموزشی قاعدگی منظم داشتند، در طول دوره تمرین قاعدگی نامنظم پیدا کردند. در گزارش آمده است که ورزش شدید می‌تواند باعث نقایص فاز لوتئال (مانند الیگومنوره) و آمنوره (قطع قاعدگی) شود. آمنوره در درصد بالایی از دوندگان مسافت طولانی نیز دیده شده است.
کمبود انرژی نسبی (REDs): یکی از دلایل اصلی اختلالات قاعدگی ناشی از ورزش سنگین، کمبود مزمن انرژی در دسترس (Relative Energy Deficiency in Sport) است، جایی که عدم مصرف کافی کالری برای جبران هزینه‌های انرژی ناشی از فعالیت شدید، محور تولید مثل را سرکوب می‌کند.
بنابراین در پاسخ به این سوال که آیا تمرینات سنگین باعث نامنظمی پریود می‌شود؟ باید بگوییم بله، تمرینات سنگین و مداوم به‌ویژه زمانی که با کاهش کالری دریافتی و استرس زیاد بدنی همراه باشد، می‌توانند اختلال در چرخه قاعدگی یا حتی توقف موقت پریود (آمنوره ورزشی) را به دنبال داشته باشد.
3. بدنسازی سنگین و کاهش میل جنسی در زنان
فعالیت بدنی منظم با افزایش میل جنسی و بهبود سلامت جنسی زنان همراه است. تحقیقات حاکی از آن است که تمرینات متعادل مانند هوازی و مقاومتی با افزایش گردش خون، تنظیم هورمون‌ها و کاهش سطح استرس و اضطراب، تأثیر مستقیمی بر عملکرد جنسی دارد.
توجه کنید در حالی که فعالیت بدنی در حد متوسط تأثیرات مثبتی بر میل جنسی دارد، منابع هشدار می‌دهند که افراط در آن می‌تواند نتایج معکوس داشته باشد. همچنین می‌توانید از قرص افزایش میل جنسی زنان با تجویز پزشک برای تقویت میل استفاده کنید.
نقش تغذیه و مکمل‌ها در سلامت جنسی ورزشکاران
در این بخش به تأثیر متقابل رژیم غذایی، مکمل‌ها و مدیریت وزن بدن بر سلامت جنسی و هورمونی ورزشکاران می‌پردازیم.
1. مکمل‌های مفید برای تقویت عملکرد جنسی
مطالعات مکمل‌های خاصی را که عمدتاً در چارچوب کاهش استرس اکسیداتیو و حمایت از باروری و عملکرد نعوظ موثر هستند پیشنهاد می‌دهند. این مکانیسم برای سلامت اسپرم و عملکرد جنسی حیاتی است.
آلفا لیپوئیک اسید و ان استیل سیستئین:
مکمل‌های حاوی این ترکیبات توانایی محافظت در برابر آسیب‌های تولید مثلی و تولید هورمون‌ها را در شرایط فعالیت شدید ورزشی نشان داده‌اند.
مکمل های گیاهی افزایش طبیعی تستوسترون:
گیاه خارخاسک یا تونکات علی به همراه تمرینات ورزشی، بهترین قرص گیاهی نعوظ و افزایش سطح تستوسترون در مردان دارای کمبود آندروژن، تاثیر مثبتی دارد.
زعفران آسیب اکسیداتیو به DNA اسپرم را که پس از تمرین دوچرخه‌سواری ایجاد شده بود، بهبود می‌بخشد.
قرص امگا 3:
اثر قرص امگا 3 به همراه یوگا و ورزش، بر کیفیت زندگی جنسی زنان در دوران یائسگی یا پس از آن مورد بررسی قرار گرفت، هرچند نتایج این مطالعه برای عملکرد جنسی قطعی نبود.
2. خطرات مکمل‌های حاوی استروئید
عوارض مصرف استروئید بر همگان واضح است؛ اما در این بخش به طور مستقیم به خطرات مصرف استروئیدهای آنابولیک در بدنسازی رایج است، نمی‌پردازیم. با این حال، به طور ضمنی به خطرات اختلال هورمونی ناشی از استروئیدها اشاره می‌کنیم:
خطرات اختلال هورمونی ناشی از ورزش شدید: تحقیقات نشان می‌دهند که تمرین شدید، مزمن یا طولانی‌مدت می‌تواند محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-بیضه (HPT) را مختل کند. این اختلال می‌تواند منجر به سرکوب تولید تستوسترون درون‌زا و کاهش کیفیت اسپرم شود.
ناهنجاری هورمونی و کاهش تستوسترون: این ناهنجاری هورمونی که در اثر ورزش شدید ایجاد می‌شود، ممکن است در نهایت به کاهش سطح تستوسترون و القای هیپوگنادیسم (کم‌کاری غدد جنسی) منجر گردد.
3. بهترین رژیم غذایی برای تعادل هورمونی
رژیم غذایی عاملی حیاتی است که در کنار ورزش بر سلامت جنسی و هورمونی تأثیر می‌گذارد.
چاقی یا اضافه‌وزن سطح تستوسترون را کاهش می‌دهد، زیرا بافت چربی حاوی آنزیم آروماتاز است که تستوسترون را به استروژن تبدیل می‌کند.
برنامه‌های ورزشی (چه هوازی و چه مقاومتی)، به ویژه زمانی که با تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن ترکیب می‌شوند، منجر به افزایش قابل توجهی در تستوسترون پایه (استراحت) در مردان دارای اضافه‌وزن یا چاق می‌شوند. این افزایش هورمونی احتمالاً ناشی از کاهش توده چربی و در نتیجه کاهش فرآیند آروماتازاسیون است.
رژیم غذایی مناسب به همراه ورزش می‌تواند به کاهش التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو کمک کند، که این عوامل از دلایل اصلی کاهش تولید تستوسترون و آسیب به DNA اسپرم هستند.
چاقی تعادل آنتی‌اکسیدانی در بافت بیضه را بر هم می‌زند و کیفیت اسپرم را کاهش می‌دهد. بنابراین، رژیم غذایی که هدف آن کاهش چربی و بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدانی باشد، بهترین راهکار است.
احتیاط در مورد رژیم‌های سخت:
اگرچه ورزش با شدت متوسط عملکرد بیضه را بهبود می‌بخشد، اما محدودیت شدید رژیم غذایی (سوء تغذیه) به تنهایی می‌تواند عملکرد بیضه را مختل کند. با این حال، هنگامی‌که محدودیت غذایی با فعالیت متوسط همراه شود، تغییر قابل توجهی مشاهده نشد. این امر نشان می‌دهد که تعادل کالری و جلوگیری از سوء تغذیه در کنار تمرینات ورزشی، برای حفظ عملکرد تولید مثل حیاتی است.
بدنسازی طبیعی و تعادل هورمونی
بدنسازی طبیعی (از طریق تمرینات مقاومتی و هوازی منظم) مزایای ثابت شده‌ای برای سلامت جنسی مردان دارد، از جمله بهبود عملکرد نعوظ و افزایش قدرت فیزیکی. در مقابل، هرگونه فعالیت یا مداخله‌ای که منجر به اختلال در تعادل ظریف محور هورمونی شود (مانند اوورترینینگ شدید یا مصرف استروئیدهای مصنوعی)، می‌تواند به‌طور بالقوه به کاهش طولانی‌مدت تستوسترون طبیعی و آسیب به باروری منجر شود.
1. تمرینات مفید برای افزایش تستوسترون طبیعی
تمرینات مقاومتی رایج در بدنسازی می‌توانند باعث افزایش حاد و موقتی در غلظت تستوسترون شوند. این افزایش حاد به عنوان دوپینگ گذرا درون‌زا توصیف شده است. برای به حداکثر رساندن این افزایش طبیعی تستوسترون در کوتاه‌مدت، رعایت عوامل زیر در پروتکل تمرینی ضروری است:
شدت و حجم بالا: تمرین در شدت متوسط تا بالا، حجم بیشتر (تعداد ست و تکرار) و فواصل استراحت کوتاه‌تر بین ست‌ها (مثلاً کمتر از نود ثانیه) می‌تواند به طور حاد تستوسترون را افزایش دهد. فعالیت بدنی خفیف تأثیری در این زمینه ندارد.
درگیری عضلانی بزرگ (تمرینات چند مفصلی): حجم عضلانی درگیر، عامل تعیین‌کننده اصلی برای افزایش تستوسترون است. درگیر کردن حجم عضلانی بزرگ‌تر، مانند حرکات چند مفصلی با وزنه‌های آزاد (نظیر اسکات یا پرس سینه)، افزایش بیشتری در تستوسترون ایجاد می‌کند.
انتخاب وزنه‌های آزاد: تمرین با وزنه‌های آزاد، افزایش بیشتری در تستوسترون نسبت به تمرین با دستگاه‌های مشابه ایجاد می‌کند.
2. نقش خواب، استراحت و کاهش استرس
خواب، استراحت و مدیریت استرس نقش حیاتی در حفظ تعادل هورمونی، به ویژه تستوسترون و عملکرد جنسی، دارند:
استرس، وضعیت تغذیه‌ای ضعیف و محرومیت از خواب از جمله عوامل فیزیولوژیکی شناخته شده‌ای هستند که منجر به کاهش غلظت تستوسترون سرم می‌شوند.
تمرینات ورزشی شدید و طولانی‌مدت (عدم استراحت کافی) می‌تواند به عنوان یک استرس فیزیولوژیکی عمل کند و باعث اختلال در محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-بیضه (HPT) شود. این اختلال می‌تواند منجر به کاهش سطح تستوسترون درون‌زا و حتی ایجاد کم‌کاری غدد جنسی شود.
ورزش بیش از حد همچنین می‌تواند باعث افزایش سطح کورتیزول (هورمون استرس) شود. کورتیزول هورمونی است که تولید تستوسترون را مهار می‌کند.
ورزش متوسط و منظم به بهبود کیفیت خواب و رفاه عمومی کمک کرده و منجر به کاهش سطح کورتیزول و افزایش سطح تستوسترون می‌شود. کاهش استرس و اضطراب ناشی از ورزش می‌تواند به افزایش میل جنسی و رضایت جنسی کمک کند.
3. تفاوت بدنسازی طبیعی و شیمیایی از نظر سلامت جنسی
تاثیرات متفاوت بدنسازی طبیعی و شیمیایی را در جدول زیر مشاهده کنید:
جنبه مورد مقایسه | بدنسازی طبیعی (تمرینات مقاومتی و هوازی) | بدنسازی شیمیایی (با مصرف استروئیدهای آنابولیک) |
|---|---|---|
تأثیر بر عملکرد جنسی (نعوظ) | بهبود قابل توجه | می‌تواند مکانیسم‌های طبیعی را مختل کند. |
تغییرات هورمون تستوسترون | باعث افزایش موقتی تستوسترون درون‌زا می‌شود. | باعث توقف تولید تستوسترون درون‌زا می‌شود. |
تأثیر بر باروری (تولید اسپرم) | تأثیر دوگانه؛ فعالیت بدنی متوسط باعث بهبود پارامترهای اسپرم می‌شود. اما ورزش شدید یا بیش از حد می‌تواند کیفیت اسپرم را کاهش دهد. | می‌تواند به آسیب شدید و طولانی‌مدت باروری منجر شود. |
راه‌های جلوگیری از عوارض جنسی بدنسازی
برای جلوگیری از عوارض جنسی بدنسازی، باید از شدت و حجم افراطی تمرین (به ویژه تمرینات مزمن بدون ریکاوری) که می‌تواند منجر به اختلال در محورهای هورمونی و باروری شود، پرهیز کرد. برعکس، تمرینات متوسط همراه با مدیریت وزن و تغذیه مناسب می‌توانند به بهبود سلامت جنسی و هورمونی طبیعی منجر شوند.
1. محدود کردن شدت تمرین و زمان استراحت کافی
نوع، شدت و حجم فعالیت بدنی تأثیر مستقیمی بر سلامت تولید مثل و هورمونی دارد و برای جلوگیری از عوارض جانبی، رعایت اعتدال حیاتی است.
فعالیت بدنی متوسط در کنار مصرف قرص تقویت اسپرم (با تجویز پزشک) به بهبود پارامترهای اسپرم (غلظت، تحرک و مورفولوژی) کمک می‌کند، اما فعالیت بیش از حد، شدید یا طولانی‌مدت می‌تواند اثرات مضری داشته باشد.
تمرینات شدید یا مزمن، استرس فیزیولوژیکی زیادی به بدن وارد می‌کنند. تمرینات شدید و طولانی‌مدت با افزایش گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) و التهاب، به DNA اسپرم آسیب می‌رسانند و ممکن است منجر به اختلال در تولید تستوسترون شوند.
تمرینات شدید و مزمن می‌تواند محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-بیضه (HPT) را مختل کند. این اختلال می‌تواند منجر به کاهش سطح تستوسترون در گردش شود.
برای حفظ بهینه سلامت تولید مثل، توصیه می‌شود که یک برنامه ورزشی متعادل (خفیف تا متوسط) همراه با یک سبک زندگی سالم و ریکاوری کافی رعایت شود. همچنین، اختلالات خواب (که می‌تواند ناشی از بیش‌تمرینی باشد) محور HPT و ترشح تستوسترون را مختل می‌کند.
2. پرهیز از مصرف استروئیدها و مکمل‌های غیرمجاز
بدنسازی طبیعی می‌تواند به طور حاد و موقت باعث افزایش تستوسترون درون‌زا شود (که به عنوان «دوپینگ گذرا درون‌زا» شناخته می‌شود). پروتکل‌های تمرینی طبیعی باید به گونه‌ای باشند که این افزایش طبیعی را بهینه سازند.
فعالیت بدنی طولانی‌مدت و شدید مزمن می‌تواند با مکانیسمی مشابه، محور HPT را سرکوب کرده و منجر به هیپوگنادیسم شود. این سرکوب تستوسترون درون‌زا، که نتیجه ورزش بیش از حد است، مکانیزمی مشابه با آسیب‌های ناشی از مصرف هورمون‌های ساختگی دارد.
ورزش هوازی عملکرد نعوظ را مستقل از مصرف داروهای رایج نعوظ آور بهبود می‌بخشد. این یافته تأیید می‌کند که فواید ورزش در مردان بدون نیاز به مداخلات دارویی به دست می‌آید.
3. بررسی سطح هورمون‌ها و مشاوره پزشکی
پزشکان ورزش هوازی منظم را به عنوان یک درمان غیردارویی و کم‌خطر برای مردانی که مشکلات نعوظ دارند، توصیه کنند.
از آنجا که کاهش عملکرد نعوظ (ED) می‌تواند یک علامت هشدار اولیه برای بیماری‌های مزمن زمینه‌ای باشد، مشکلات جنسی می‌توانند نشان‌دهنده نیاز به نظارت دقیق‌تر و مداخلات برای بهبود سلامت کلی باشند.
چاقی به کاهش تستوسترون می‌انجامد (به دلیل افزایش تبدیل تستوسترون به استروژن). بررسی سطح هورمون‌ها و چربی بدن در افراد دارای اضافه‌وزن می‌تواند به تعیین رژیم ورزشی و غذایی مناسب برای افزایش تستوسترون پایه از طریق کاهش چربی کمک کند.
4. استفاده از تغذیه متعادل و مکمل‌های استاندارد
بهترین راهکار برای بهبود پارامترهای جنسی و هورمونی در مردان چاق، ترکیبی از ورزش و رژیم غذایی کم‌انرژی با هدف کاهش وزن است (مثلاً کاهش حداقل هفت درصد از وزن اولیه).
استرس اکسیداتیو، عامل اصلی آسیب‌رسان به اسپرم و باروری است.
مکمل‌هایی مانند آلفا لیپوئیک اسید و ان استیل سیستئین در برابر آسیب‌های تولیدمثلی ناشی از فعالیت شدید محافظت کردند. همچنین مکمل‌های حاوی زعفران می‌تواند آسیب اکسیداتیو به DNA اسپرم را در دوچرخه‌سواران مرد بهبود بخشد.
بنابراین، رژیم غذایی و مکمل‌هایی که دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن را افزایش می‌دهند، می‌توانند به حفظ سلامت اسپرم و عملکرد جنسی کمک کنند.
چه زمانی بدنسازی به سلامت جنسی آسیب می‌زند؟
بدنسازی زمانی به سلامت جنسی آسیب می‌زند که از شدت یا حجم معینی فراتر رود و منجر به استرس فیزیولوژیکی مزمن و اختلالات هورمونی شود. در مقابل، بدنسازی با شدت متوسط، به خصوص در ترکیب با فعالیت هوازی، می‌تواند به بهبود عملکرد نعوظ و افزایش سطح تستوسترون (در مردان چاق) کمک کند.
در زنان نیز فعالیت متوسط برای سلامت عمومی و سلامت جنسی به ویژه باروری و تعادل هورمونی بسیار مفید است،
علائم هشداردهنده در مردان
کاهش ناگهانی میل جنسی یا بی‌میلی به رابطه
اختلال در نعوظ یا انزال
کوچک شدن بیضه‌ها یا تغییر در حجم منی
درد یا احساس سنگینی در بیضه‌ها و کشاله ران
خستگی مفرط، بی‌خوابی یا کاهش انرژی
تغییرات خلقی (پرخاشگری، افسردگی)
کاهش قدرت باروری یا ناباروری موقت
علائم هشداردهنده در زنان
نامنظم شدن یا قطع چرخه قاعدگی (آمنوره)
کاهش میل جنسی یا خشکی واژن
تغییر صدا، افزایش موهای زائد یا آکنه شدید
کاهش وزن بیش از حد یا خستگی مزمن
کاهش تخمک‌گذاری یا مشکل در بارداری
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با مشاهده علائم زیر فوراً به پزشک متخصص مراجعه کنید:
ادامه‌ی هر یک از علائم فوق برای بیش از ۲ تا ۳ هفته
مشاهده تغییرات واضح در بیضه‌ها یا چرخه قاعدگی
بروز درد مزمن در ناحیه تناسلی یا لگن
استفاده طولانی از استروئیدها یا مکمل بدنسازی مشکوک
بروز اختلال شدید در میل جنسی یا خلق‌وخو
سخن پایانی
تعادل، کلید سلامت جنسی و فیزیکی است. به ورزشکارانی که به دنبال سلامت جنسی و جسمی بهینه هستند، توصیه می‌کنیم بر برنامه‌های تمرینی با شدت متوسط تمرکز کنند. از افراط در حجم و شدت که منجر به استرس مزمن و اختلالات هورمونی می‌شود، باید پرهیز کرد. استراحت و خواب کافی برای جلوگیری از سرکوب تستوسترون و بازیابی بدن حیاتی است.
ورزش باید با تغذیه متعادل و مدیریت وزن همراه باشد. کاهش چربی بدن (به ویژه در افراد چاق) از طریق رژیم غذایی و ورزش، به طور قوی با بهبود هورمونی و عملکرد جنسی مرتبط است.
